Bekijk het curriculum van jouw opleidingstraject om te zien of je Praktijk 1 en/of Praktijk 2 gaat volgen. De studielast van Praktijk 1 en Praktijk 2 is elk 15 EC, 420 uur, waarbij 1 uur staat voor 60 minuten. Hieronder staan de minimale klascontacturen beschreven.

• Voor het voltijdprogramma komt dit meestal neer op 6 tot 8 klascontacturen per week.
• Voor het deeltijdprogramma betekent dit meestal 2 tot 3 klascontacturen per week.

Maak hierover op tijd afspraken met je school.

Praktijk 1

Tijdens Praktijk 1 ligt de focus op het tweedegraads gebied: onderbouw van het havo en vwo en het gehele vmbo.

Praktijk 1 bestaat uit minimaal 120 klascontacturen:

• Je geeft tenminste 60 uren zélf (deel)lessen. Uitgaande van een les van 60 minuten zijn minimaal 40 hiervan lesuren in het tweedegraads gebied.
• De overige klascontacturen besteed je aan activiteiten met leerlingen. Deze activiteiten kunnen bestaan uit lessen observeren, excursies en surveilleren of meer lesgeven.

Daarnaast besteed je tijd aan diverse activiteiten in de school. Zie Activiteiten tijdens het praktijkdeel bij Praktijkdeel op school.

Volg je de Educatieve minor/module maatschappijleer? Het vak maatschappijleer/maatschappijkunde wordt in het tweedegraads gebied alleen in het vmbo aangeboden. Je moet minimaal 40 van de 60 lessen in het vmbo geven. 

Studenten van de eerstegraads lerarenopleiding kunnen de verplichte lesuren in het tweedegraads gebied verspreiden over Praktijk 1 en Praktijk 2. Hierbij geldt een minimum van 20 lesuren in het tweedegraads gebied tijdens Praktijk 1.

Praktijk 2

Tijdens Praktijk 2 ligt de focus op het eerstegraads gebied: bovenbouw van het havo en vwo.
Praktijk 2 omvat minimaal 120 klascontacturen:

• Je geeft tenminste 60 uren zélf (deel)lessen. Uitgaande van een les van 60 minuten zijn minimaal 40 hiervan lesuren in het tweedegraads gebied.
• De overige klascontacturen besteed je aan activiteiten met leerlingen. Deze activiteiten kunnen bestaan uit lessen observeren, excursies en surveilleren of meer lesgeven.

Daarnaast besteed je tijd aan diverse activiteiten in de school, zie Activiteiten tijdens het praktijkdeel bij Praktijkdeel op school.

Weekoverzicht

• Op maandag volg je tussen 9.00 en 17.00 uur onderwijs bij het ICLON, de lerarenopleiding van de Universiteit Leiden.
• Op dinsdag tot en met vrijdag ben je bij voorkeur 2,5 dag (5 dagdelen) per week op je (stage)school aanwezig voor het praktijkdeel van de voltijdopleiding. Doe je het deeltijdprogramma, dan ben je bij voorkeur 1,5 dag (3 dagdelen) per week op je (stage)school aanwezig.
• Daarnaast besteed je tijd aan bijvoorbeeld zelfstudie, werk je aan opdrachten voor de opleiding, bereid je je lessen voor, ben je aanwezig op een ouderavond, et cetera.

Opbouw van het praktijkdeel

• Na de voorbereidende startdagen van het ICLON start je op school met observeren, begeleiden en het geven van de eerste (deel)lessen.
• Je groeit snel naar zelfstandig lesgeven en meedraaien in de school. Als onderdeel van de beoordeling voer je opdrachten uit in de klas en binnen verschillende schoolcontexten.
• De beoordeling vindt plaats in de laatste maand van het semester.

Activiteiten tijdens het praktijkdeel

Het praktijkdeel bestaat uit verschillende activiteiten. Je voert regelmatig gesprekken met je werkplekbegeleider over de planning en uitvoering van je lessen en andere activiteiten.

Lesgeven:

• lessen ontwerpen
• zelfstandig lessen geven
• lessen evalueren

Oriëntatie op de doelgroep en het beroep:

• vergaderingen zoals sectie- en teamoverleggen bijwonen
• surveilleren
• deelnemen aan excursies en buitenschoolse activiteiten
• kennismaken met verschillende groepen leerlingen

Uitvoeren van opdrachten voor de toetsing:

• Feedback verzamelen
• Lessen filmen en analyseren
• Reflectieopdrachten maken

Een toelichting op deze activiteiten vind je in de syllabus Praktijk.

Het praktijkdeel is een stage op een school voor voortgezet onderwijs.

Stageplaats

Het ICLON regelt je stageplaats. Een enkele reistijd met het openbaar vervoer van maximaal vijf kwartier wordt als redelijk beschouwd. Woon je buiten de regio Zuid-Holland? Houd dan rekening met een langere reistijd.

Zelf een stageplaats zoeken?

De voorkeur gaat uit naar een door het ICLON geregelde stage binnen het vaste netwerk van opleidingsscholen. Wil je vanwege de reistijd of persoonlijke voorkeuren zelf een stageplek zoeken? Dat kan onder de volgende voorwaarden:

• Niet bij opleidingsscholen: de stageplaatsing bij het netwerk van opleidingsscholen verloopt centraal via ICLON. Je mag zelf geen scholen binnen dit netwerk benaderen.
• Begeleiding: de school zorgt voor een ervaren werkplekbegeleider (vakcoach). Deze is getraind in het begeleiden, opleiden en beoordelen van studenten, of heeft hier voldoende ervaring mee. Je begeleider moet jouw competenties en ontwikkeling goed kunnen inzien voor een eindbeoordeling. Deze persoon is ook de contactpersoon voor de ICLON-supervisor. Daarnaast heeft de stageschool een schoolopleider (Begeleider Op School; BOS). Dit is een begeleider die beginnende leraren of studenten begeleidt en ondersteunt in hun professionele ontwikkeling op een opleidingsschool.
• Feedback: je krijgt regelmatig feedback van je werkplekbegeleider op basis van je lessen.
• Praktijkuren: de school moet je voldoende stage-uren in het juiste schoolvak en op het juiste niveau bieden. Zie hiervoor de informatie bij Praktijkuren en het document Eisen praktijkuren.
• Volledige voorwaarden: bekijk de Praktijkvoorwaarden lerarenopleiding voor alle eisen.

Stageplek voordragen

Het ICLON regelt bij voorkeur jouw stage, maar het kan zijn dat je zelf een stageplek vindt. Draag de stageplek voor via het formulier voor de deadline van:

• 15 november (start per februari)
• 15 mei (start per september)

De praktijkcoördinator stelt vast of de stageplek voldoet aan bovengenoemde voorwaarden en eisen. Bij een lange reisafstand faciliteert de school een online lesbezoek. Bij goedkeuring van jouw stageplek onderhoud je zelf het contact met de school en maak je praktische afspraken over jouw aanwezigheid op school.

Een aanstelling als docent op een school voor voortgezet onderwijs kan als praktijkdeel (mee)tellen als de baan aan de volgende voorwaarden voldoet:

• Je geeft les in het schoolvak waarvoor wordt opgeleid en op het juiste niveau.
• Je maakt voldoende uren om aan de minimale eisen van het praktijkdeel te voldoen, zie Praktijkuren. De volledige eisen per opleidingstraject zijn weergegeven in het document Eisen praktijkuren. Als de baan hier niet aan voldoet, is een aanvullende stage nodig.
• De school zorgt voor een goede begeleiding van de student. Dat betekent begeleiding en beoordeling door een ervaren en/of getrainde begeleider op school. 
• De school staat lesbezoek door de supervisor van het ICLON toe.
• Je maakt samen met de school concrete afspraken voor het behalen van de bevoegdheid binnen de gestelde tijd en legt deze vast in een studieplan.
• Je bent op maandag vrijgeroosterd voor onderwijs op de universiteit. 
• De baan heeft een minimale duur van drie maanden.
• Volledige voorwaarden: bekijk de Praktijkvoorwaarden lerarenopleiding voor alle eisen.

Maximale omvang baan

De opleiding is in voltijd (1 jaar – totaal 5 dagen per week) of in deeltijd (2 jaar – totaal 2,5 dagen per week) te volgen. Om de opleiding succesvol te volbrengen, heb je voldoende ruimte naast je baan nodig.

• Het voltijdprogramma is te combineren met een baan als docent in het voortgezet onderwijs van maximaal 0,4 fte. Heeft de baan een omvang van meer dan 0,4 fte, dan adviseren we je het deeltijdprogramma te volgen.
• Het deeltijdprogramma is doorgaans te combineren met een baan als docent in het voortgezet onderwijs van maximaal 0,6 fte. Dit is afhankelijk van je persoonlijke situatie.

Zie Praktijkuren voor de minimale omvang van de baan.

Baan als docent in het mbo of hbo

Studenten die werkzaam zijn als docent in het mbo of hbo, hebben naast hun baan een aanvullende stage in het voortgezet onderwijs (vo) nodig.

Praktijk 1

• Tijdens deze stage geef je ten minste 60 uren zélf (deel)lessen in het vo. Voor de schoolvakken die zowel in onderbouw als bovenbouw worden gegeven, dienen minimaal 40 van deze 60 lessen in het vmbo en/of de onderbouw van havo/vwo gegeven te worden.
• De overige vereiste activiteiten van Praktijk 1 kunnen in de mbo/hbo werkbetrekking worden vervuld.

Praktijk 2

• Tijdens deze stage geef je ten minste 60 uren zélf (deel)lessen in het vo, waarvan 40 in de bovenbouw van havo en vwo.
• De overige vereiste activiteiten van Praktijk 2 kunnen in de mbo/hbo werkbetrekking worden vervuld.

Baan als docent in het vavo

• Studenten die werken als docent in voortgezet algemeen volwassenenonderwijs (vavo) kunnen deze baan inzetten voor Praktijk 2.
• Voor Praktijk 1 geldt dat alleen de lesuren in 4 vmbo (4 mavo) mee kunnen tellen. Dit tenzij het een schoolvak betreft dat geen of bijna geen onderbouwprogramma kent. Een aanvullende stage in het reguliere voortgezet onderwijs (vo) is dus vrijwel altijd nodig. Neem in alle gevallen tijdig contact op met de praktijkcoördinator via stage@iclon.leidenuniv.nl. De praktijkcoördinator zal besluiten of de baan (deels) ingezet kan worden en welke eisen van toepassing zijn op de aanvullende stage.

Praktijkvoorwaarden

Voor het praktijkdeel gelden een aantal regelingen en bepalingen. Deze staan beschreven in de praktijkvoorwaarden. Jij en je begeleiders op school moeten op de hoogte zijn van deze voorwaarden.

Praktijkovereenkomst opleidingsscholen

Scholen ontvangen in oktober en maart een overzicht van studenten die het praktijkdeel in de vorm van een stage daar uitvoeren. Scholen bevestigen of dit praktijkoverzicht klopt. Een akkoord houdt ook in dat de rector/directeur van de school en de begeleider(s) van de student bekend zijn met de regelingen en bepalingen en hiermee instemmen.

Het praktijkdeel, of het nu in de vorm van een stage dan wel middels een baan wordt ingevuld, wordt beschreven in een formele overeenkomst tussen de opleiding en de school. Het ICLON stuurt twee keer per jaar (in oktober en maart) via e-mail een praktijkoverzicht van alle studenten (inclusief de bepalingen van het praktijkcontract) naar de betreffende schoolopleider/-coördinator met het verzoek dit te accorderen. Studenten hoeven dus in principe niet afzonderlijk een praktijkcontract te ondertekenen, tenzij dit vanuit de opleidingsschool vereist is. 

De student legt wel de afspraken die gemaakt worden met de school over de concrete invulling van het praktijkdeel (aantal uren per week, onderbouw-/bovenbouwratio, gegevens van begeleiders, et cetera) ter accordering via een webformulier voor aan de supervisor. Na akkoord van de supervisor is de praktijkovereenkomst samen met een voldoende beoordeling van het functioneren van de student (conform de toetsing van Praktijk 1 en 2) het formele bewijs dat de student aan de wettelijke eisen voor het praktijkgedeelte heeft voldaan.

Je hebt zelf de regie over je studie, waaronder het praktijkdeel. Dit betekent dat je zelf verantwoordelijk bent voor het organiseren en afstemmen van jouw praktijkdeel.

Initiëren van een startgesprek
Bij aanvang van iedere praktijkperiode neem je het initiatief om een gesprek te plannen met je begeleider(s) op school. In dit gesprek maak je afspraken over:

• Je planning: aantal klascontacturen, aantal uren lesgeven, verdeling onderbouw/bovenbouw.
• Begeleiding en beoordeling: je geeft door wie je supervisor is. Zo kunnen je begeleiders vanuit het ICLON en je school je begeleiding en beoordeling met elkaar afstemmen.
• Hoe je je studielast bewaakt en de balans vindt tussen studie, praktijk en privé.

Ter voorbereiding op dit gesprek kun je de informatie op deze webpagina doorlezen en de volgende documenten meenemen:

• Eisen Praktijkuren Basis- en Verdiepende Module
• Tijdlijn Praktijkdeel Lerarenopleiding
• Vakbeschrijving van Praktijk 1 en Praktijk 2 (zie Studiegids)

Uitvoeren van praktijkopdrachten

Je voert voor verschillende studieonderdelen opdrachten uit op school. Je informeert je werkplekbegeleider en schoolopleider tijdig over deze opdrachten en de inleverdeadlines.

Regelmatig overleggen met je begeleider

Om optimaal te leren, plan je regelmatig gesprekken met je werkplekbegeleider. Hierin bespreek je de planning en uitvoering van je lessen en andere activiteiten vanuit school en opleiding.

Supervisor

Vanuit het ICLON krijg je een supervisor toegewezen. Je supervisor is je eerste aanspreekpunt als je ergens tegenaan loopt en bij persoonlijke omstandigheden. In principe komt je supervisor één keer per half jaar op schoolbezoek. Aan het begin van de praktijkperiode neemt je supervisor contact op met de schoolopleider of werkplekbegeleider om de samenwerking af te stemmen.

Schoolopleider/werkplekbegeleider

Een werkplekbegeleider en een schoolopleider begeleiden je op school.

Je neemt klassen over van je werkplekbegeleider (vakcoach). Deze geeft je dagelijks feedback en begeleiding. De schoolopleider (Begeleider Op School; BOS) heeft een begeleidende rol binnen de hele school voor alle stagiaires en startende docenten. Deze volgt en ondersteunt je professionele ontwikkeling vanuit een wat grotere afstand.

Wat kan je verwachten? 

• Begeleiden en geven van feedback: de schoolopleider/werkplekbegeleider maakt je wegwijs binnen de schoolorganisatie. Deze wijst op mogelijkheden om te observeren (bijvoorbeeld bij collega’s uit vaksectie), bezoekt frequent een les, geeft feedback op de inhoud van jouw lesplannen en lessen/lesfragmenten, observeert en bespreekt de lessen na, monitort en bespreekt jouw ontwikkeling, et cetera. 
• Beoordelen: de schoolopleider/werkplekbegeleider vormt een beeld van jouw ontwikkeling en competenties aan de hand van de ICLON rubrics, stelt een conceptbeoordeling op en bespreekt deze met de ICLON supervisor (beoordeling Praktijk 1/2). 
• Vroeg signaleren van problemen in ontwikkeling van student: een (half) jaar is erg kort om je te ontwikkelen tot startbekwaam docent. Het is van belang dat de schoolopleider/werkplekbegeleider je vanaf de tweede week mogelijkheden biedt om zelf leservaring op te doen. Dit kan door bijvoorbeeld het geven van deellessen/lesfragmenten. De begeleider bespreekt eventuele problemen of stagnaties in de ontwikkeling op tijd met de supervisor van het ICLON. 

Je krijgt voor verschillende studieonderdelen regelmatig de opdracht van het ICLON om lesopnames te maken in de eigen praktijkcontext. Het maken van beeld- en geluidsopnames in de klas is een verwerking van persoonsgegevens. Daarom is de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming) van toepassing. Zie ook de privacyverklaring beeld- en geluidsopnames in de klas.

Het ICLON en alle samenwerkende scholen gebruiken voor de lesopnames de beveiligde omgeving van IRIS Connect. Zie de volgende documenten en informatie op Brightspace:

1. Richtlijnen beeld- en geluidsopnames in de klas
2. Beslisboom iRIS Connect

Zelf toestemming regelen

In principe is de opleidingsschool verantwoordelijk voor het regelen van de toestemming van (ouders/verzorgers van) leerlingen voor het maken van lesopnames. Als dat op jouw school niet geregeld is, neem dan contact op met de praktijkcoördinator van het ICLON via stage@iclon.leidenuniv.nl. Die zal je van informatie voorzien om de toestemming zelf te regelen. De toestemmingsformulieren moeten op het ICLON bewaard worden totdat de lesopnames verwijderd zijn uit IrisConnect.
Zie ook de privacyverklaring beeld- en geluidsopnames in de klas.

Je bewaart zowel tijdens als na afloop van de praktijkperiode geheimhouding betreffende alle (persoons)gegevens van leerlingen, docenten en/of andere bij het ICLON betrokken personen. Onder (persoons)gegevens wordt onder andere verstaan: gegevens aan de hand waarvan leerlingen, docenten en/of andere bij het ICLON betrokken personen direct of indirect kunnen worden geïdentificeerd. Hieronder vallen in ieder geval:

• naam- en adresgegevens
• beeldmateriaal
• alle informatie uit dossiers van leerlingen, zoals cijferlijsten.

De geheimhouding geldt eveneens voor alle informatie die door het ICLON als vertrouwelijk is aangemerkt of waarvan uit de aard van de informatie in redelijkheid blijkt dat deze vertrouwelijk is.
Heb je gemerkt dat (persoons)gegevens en/of vertrouwelijke informatie door jouw toedoen mogelijk in handen zijn gekomen van onbevoegde derden? Meld het zo snel mogelijk, maar in ieder geval binnen 24 uur bij de privacycontactpersoon van het ICLON. Het ICLON neemt de melding in behandeling en is verantwoordelijk voor een goede afhandeling van het gemelde (mogelijke) datalek.

Privacycontactpersoon ICLON

Naam: Carla den Hartog
E-mail: privacy@iclon.leidenuniv.nl 
Telefoon: 071-527 4978 / 071-527 4015

Materialen en instructie voor de beoordeling van het praktijkdeel voor de schoolopleider/ werkplekbegeleider zijn beschikbaar op de pagina Begeleiding en beoordeling praktijk. Je kunt de materialen ook op Brightspace vinden.