Universiteit Leiden viert 440ste dies op extra feestelijke wijze
De diesviering op maandag 9 februari in de Pieterskerk had dit jaar een gouden randje en werd bijgewoond door veel prominente gasten. De viering vormde de aftrap van het 88ste lustrum dat de Universiteit Leiden in 2015 viert.
Praesidium libertatis is een dagelijkse opdracht
‘Vrijheid spreekt allerminst vanzelf. Ons motto praesidium libertatis moet meer zijn dan alleen woorden. Het is een dagelijkse opdracht.’ Rector magnificus Carel Stolker refereerde al aan het begin van de diesviering aan het thema van dit lustrumjaar: 440 jaar vrijheid. Onder de aanwezigen in de volle Pieterskerk bevonden zich prins Constantijn, ambassadeurs van achttien landen, bijna alle rectores magnifici van de Nederlandse universiteiten en de burgemeesters van Leiden, Den Haag en diverse omliggende gemeenten.
Diesoratie Hanna Swaab: investeer in juiste behandeling kwetsbare kind
In haar diesoratie pleitte hoogleraar neuropedagogiek Hanna Swaab voor een diepgaand onderzoek bij kinderen met serieuze gedragsproblemen; een overhaaste behandeling kan averechts uitpakken. Behandelaars moeten eerst kijken of er sprake is van neurobiologische ontwikkelingsstoornissen als ADHD en onderzoeken waarom een kind bijvoorbeeld snel agressief wordt.
Verkeerde behandeling kan agressie versterken
Swaab merkte op dat sommige kinderen een minder gevoelig stresssysteem hebben, waardoor ze op zoek gaan naar prikkels die hen in risicovolle situaties kan brengen. Anderen zijn juist zeer gevoelig voor stress en bij hen komt agressie vaak voort uit prikkelbaarheid omdat ze emotioneel snel ontregeld zijn. Een verkeerd ingestoken behandeling kan juist hun agressie versterken, waarschuwde Swaab. ‘Diagnostiek kost tijd en geld, maar een behandeling zonder goede analyse is al snel verspilling van geld en vooral van tijd van het kwetsbare kind.’
Fotoserie
Drie eredoctoraten
William Christie, Peter J. Katzenstein en Lilian Gonçalves-Ho Kang You ontvingen een eredoctoraat voor hun belangrijke maatschappelijke betekenis en hun bijdragen aan onderwijs en onderzoek.
Waardering voor Franse barokmuziek
Het pionierswerk van musicoloog en dirigent William Christie leidde onder meer tot hernieuwde waardering van de Franse barokmuziek uit de 17e en 18e eeuw. In zijn dankwoord uitte Christie zijn vreugde over die nieuwe waardering: ‘Deze muziek, die ik zo liefheb, heeft zijn rechtmatige plaats gevonden in operahuizen en concertzalen. Zij is van groot belang geworden voor musici en hun publiek van vandaag en morgen.’
Belang van het vrije woord
Peter J. Katzenstein , hoogleraar aan de Cornell University, geldt als de meest invloedrijke wetenschapper op het terrein van vergelijkende politieke economie en internationale betrekkingen. Hij stond onder meer stil bij de Universiteit Leiden als bolwerk van vrijheid en het belang van het vrije woord: ‘Vandaag worden we opnieuw geconfronteerd met de vrijheid van meningsuiting, in Parijs natuurlijk, en naar ik verwacht ook in Nederland en misschien zelfs in Leiden. Moord is geen instrument om de vrije meningsuiting te stoppen. Het is slecht en verkeerd en moet worden bestreden met alle wettelijke middelen.’
Grote inzet voor de mensenrechten
Mensenrechtenactiviste en juriste Lilian Gonçalves-Ho Kang You ontving het eredoctoraat ‘vanwege haar voorbeeldige carrière in het hart van de rechtsstaat’, aldus het laudatio. Gonçalves' toenmalige echtgenoot Kenneth Gonçalves, president van de plaatselijke Orde van Advocaten, was een van de vijftien slachtoffers van de decembermoorden in Suriname in 1982. Lilian Gonçalves-Ho Kang You toont een sterke maatschappelijke betrokkenheid en een grote inzet voor de mensenrechten, in het bijzonder voor de rechten van vrouwen. Ze sloot haar dankwoord af met de krachtige woorden: ‘Ik dank u, mijn Alma Mater, uit het diepst van mijn hart voor dit eredoctoraat. Het versterkt de hoop diep in mij en de strijdbaarheid om rechtvaardigheid te betrachten.’
Harmen Jousma wint Onderwijsprijs 2015
Tijdens de diesviering maakte Femke Vermeer, juryvoorzitter van het Leids Universitair Studentenplatform, de winnaar van de Onderwijsprijs 2015 bekend. De wel bijzonder stevige voorbereiding op de arbeidsmarkt is een van de redenen waarom Harmen Jousma, docent Science based business, de Onderwijsprijs verdient, aldus Vermeer. In zijn dankwoord benadrukte Jousma dat hij studenten klaar wil stomen voor de wereld buiten de universiteit. Zijn devies is: ‘Altijd de student centraal stellen met als uitgangspunt dat deze er ook als alumnus wat aan heeft.’
Teachers' Academy
Jousma wordt dankzij deze eerste plaats lid van de Leidse Teachers’ Academy. Ook de andere twee genomineerden, Anita van Dissel (docent Maritieme geschiedenis) en Jan van der Ploeg (docent Biodiversiteit bij antropologie) kregen veel waardering voor de manier waarop zij hun studenten vertrouwd maken met de praktijk.
Culturele genocide
Tijdens de diesviering was er ook aandacht voor de bijzondere prestaties van een student. Sophie Starrenburg, studente Public International Law, schreef een bachelorscriptie over culturele genocide. Vice-rector Simone Buitendijk loofde haar scriptie waarin hoogwaardig onderzoek en maatschappelijke impact samenkomen. Starrenburg lichtte haar onderzoek toe. Het begrip culture genocide werd in 1948 geïntroduceerd door de jurist Raphael Lemkin, toen de Verenigde Naties bezig was met het opstellen van het Genocideverdrag. Lemkin wilde dat het begrip genocide een culturele dimensie kreeg. Hij bedoelde ermee: het vernietigen van de gemeenschappelijke cultuur van een groep mensen met als doel de ziel van die groep te raken.
Strafbaar stellen kan erfgoed beschermen
In de Verenigde Naties bleek het een stap te ver om culturele genocide een plaats te geven in het verdrag. Starrenburg onderzocht hoe het verder ging. Het begrip duikt bij onderhandelingen over verdragen nog steeds op, maar is niet in verdragen opgenomen. Zij is van mening dat dit wel zou moeten gebeuren: 'Het strafbaar stellen van culturele genocide kan een eenduidige aanpak bieden voor het beschermen van cultureel erfgoed, zowel in oorlogstijd als in tijden van vrede.’
Düraluphoon
Na zo veel kennisoverdracht was het tijd voor een performance van de Academie der Kunsten (een samenwerkingsverband van de Universiteit Leiden en de Hogeschool der Kunsten in Den Haag) en het Leidse muziektheatergezelschap De Veenfabriek. Zij brachten een ode aan kunst en cultuur door middel van spraak, zang en ongewone instrumenten zoals een grote rijdende tuba en de düraluphoon: met vioolhars ingeharste aluminiumbuizen die bespeeld worden met werkhandschoenen.
Lustrumthema: 440 jaar vrijheid
Deze diesviering vormde ook de aftrap van de viering van het 88ste lustrum van de universiteit. Rector Carel Stolker onthulde de nieuwe lustrumwebsite en het lustrumlogo dat het resultaat is van een ontwerpwedstrijd onder studenten van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. Stolker noemde alvast enkele onderdelen van het lustrumprogramma, zoals een groot feest in juni en de Nacht van Kunst en Kennis in september.
Brief aan koning Willem-Alexander
Geheel volgens traditie overhandigde chef Kabinet Rosalien van de Poel vervolgens de felicitatiebrief van koning Willem-Alexander. Eerder deze dag verstuurde de universiteit een brief aan de koning waarin de universiteit verklaart het als een voorrecht te zien om van oudsher verbonden te zijn met het Koningshuis. Het was Willem van Oranje die de universiteit in 1575 stichtte. Stolker onthulde verder dat beeldhouwer Aart Schonk een bronzen buste van Willem-Alexander maakt. Later dit jaar zal deze buste feestelijk worden onthuld in het Academiegebouw.
Cadeautjes
Tot slot trakteerde Stolker de bezoekers op diverse cadeautjes, waaronder een foto-overzicht van de universiteit in 2014, een verkorte versie van het strategisch plan Excelleren in Vrijheid en een jubileumgids van de Hortus botanicus die dit jaar 425 jaar bestaat. Stolker sloot af met het boek Edele wijze lieve bijzondere van historicus Willem Otterspeer. Hij schreef speciaal voor het 88ste lustrum een nieuwe bondige geschiedenis van de Universiteit Leiden. Het boek was direct na afloop voor het eerst te koop in de Pieterskerk, de plek waar 440 jaar geleden de universiteit werd opgericht.
(9 februari 2015)