‘Lesgeven over klimaatverandering is altijd een uitdaging, omdat het kan aanvoelen als een enorme crisis. Als wetenschapper put ik echter hoop uit het feit dat nieuwe studenten zich met dit onderwerp bezighouden en de actieve veranderaars worden die we nodig hebben om verandering te brengen in de koers die we varen als mondiale gemeenschap.’ Lees het volledige interview met Joeri.

Waar gaat deze cursus over?

We maken een klimaatcrisis door en om deze aan te pakken is een diepgaand begrip nodig van de processen van de aarde die mensen beïnvloeden. Deze cursus leert studenten dat klimaatverandering verder gaat dan stijgende temperaturen op aarde - het beïnvloedt elk aspect van het aardsysteem. Studenten onderzoeken onderwerpen als meteorologie, de natuurlijke drijfveren van het klimaat, de huidige oorzaken van klimaatverandering en mogelijke oplossingen. Ze verwerven ook vaardigheden in het analyseren van lokale klimaatveranderingen en het gebruik van klimaatmodellen om deze effecten te illustreren.

Waarom is deze cursus relevant voor studenten?

Klimaatverandering duwt onze samenleving in meerdere transities. Denk bijvoorbeeld aan een energietransitie van kant-en-klare fossiele brandstoffen naar minder betrouwbare hernieuwbare energie, of een voedseltransitie van een vleesrijk dieet naar een vegetarisch dieet. Om deze transities succesvol te maken, moeten we duidelijk uitleggen wat er op het spel staat. Dit vereist besluitvormers op alle niveaus van de samenleving die zich bewust zijn van waarom het klimaat verandert, wat de impact zal zijn en hoe we van deze impact af kunnen komen.

Welke duurzame competenties leren studenten tijdens deze cursus?

Studenten leren niet alleen over klimaatverandering door de lens van de natuurwetenschappen, maar doen ook ervaring op met het communiceren van hun bevindingen. In deze cursus werken studenten samen met collega's van de  cursus International Politics of Climate Change van Dr. Schaafsma. Samen nemen ze deel aan een tweedaagse klimaatonderhandeling waarbij studenten verschillende landen vertegenwoordigen. Mijn studenten fungeren als wetenschappelijke adviseurs en werken samen met hun collega's om de onderhandelingen te leiden. Door deze oefening krijgen studenten waardevolle inzichten in de uitdagingen van het effectief overbrengen van relevante informatie in discussies met een hoge inzet. Deze ervaring stelt hen in staat om overtuigende argumenten voor te leggen aan beleidsmakers en wereldleiders over klimaatverandering in de toekomst.

Waarom vind je het leuk om deze cursus te geven? 

Lesgeven over klimaatverandering is altijd een uitdaging, omdat het kan aanvoelen als een immense crisis. Als wetenschapper vind ik echter hoop in het zien van nieuwe studenten die zich met het onderwerp bezighouden en de actieve changemakers worden die we nodig hebben om de koers die we als wereldwijde gemeenschap volgen te veranderen. Het is een moeilijke koers omdat we een zeer sombere toekomst tegemoet gaan, maar samen stellen we ons ook een wereld voor waarin we streven naar een duurzamere samenleving.

’Duurzaamheid gaat niet alleen om behoud; het gaat om het omarmen van de intelligentie van de natuur, en het bestrijden van misinformatie, met name de ontkenning van klimaatverandering.’ Lees het volledige interview met Lotte.

Waarom vind je het belangrijk om duurzaamheid te studeren?

Duurzaamheid is meer dan alleen het beschermen van ecosystemen - het is de draad die menselijke conflicten, ideologieën en de enorme natuurlijke systemen die we vaak over het hoofd zien, met elkaar verweeft. Het bestuderen ervan heeft mijn wereldbeeld veranderd en me laten zien hoe diep menselijke emoties en acties verweven zijn met de oude, intelligente systemen van de aarde. Het begrijpen van deze systemen - en ze leren te herkennen, te respecteren en ons tempo erop aan te passen - heeft me een nieuw perspectief op het leven en op activisme gegeven. Duurzaamheid gaat niet alleen over behoud; het gaat om het omarmen van de intelligentie van de natuur en het bestrijden van verkeerde informatie, met name ontkenning van klimaatverandering. Als we ecosystemen beschermen en ze hun evenwicht laten bewaren, kunnen ze wonderen creëren die ons in stand houden: weelderige bossen, gezonde gewassen en levendige oceanen vol leven en kleur. Dit is de toekomst waar we nog voor kunnen vechten.

Wat vond je het leukst aan deze cursus?

Ik vind vaak dat het het onderwijs ontbreekt aan visuele en interactieve elementen, maar deze cursus was een uitzondering. Onze docent, Joeri Reinders, bracht de klimaatwetenschap tot leven: hij liet ons tekenen op een wereldbol met een zwarte stift om windpatronen vast te leggen, leidde ons door klimaatmodelleringssoftware en leerde ons hoe om te gaan met ontkenning van klimaatverandering. Een gedenkwaardig moment was het analyseren van de bewering van een klimaatontkenner dat de planeet ‘groener wordt als nooit tevoren’. Als klas hebben veranderden we ons lokaal in een model van de complexe systemen van de aarde, waarbij we tape gebruikten om het ingewikkelde web van gassen en mediums in kaart te brengen die deel uitmaken van de energiebalans van onze planeet. Door deze oefening begrepen we al snel dat deze vergroening niet is wat het lijkt. Het betekent een gevaarlijke stijging van het CO₂-gehalte in de atmosfeer. De uitstekende onderwijsmethoden van onze docent hielpen ons om complexe concepten op een praktische manier te begrijpen.

Welke competenties heb je tijdens deze cursus opgedaan die belangrijk zullen zijn in je academische of professionele carrière?

Onze docent leidde ons door de fundamentele wetten van de natuurkunde die onze weersystemen vormgeven en moedigde ons aan om natuurlijke fenomenen - zoals wolken - niet alleen als langsdrijvende vormen te observeren, maar ook als bewijs van de krachten die ons klimaat aandrijven. Hoe eenvoudig het ook leek, deze oefening baseerde de theorie op de realiteit. Door observatie aan gegevens te koppelen, versterkte deze cursus mijn vermogen om mijn weg te vinden in complexe wetenschappelijke literatuur en klimaatmodellen. Het verbeterde ook mijn vermogen tot kritisch denken, waardoor ik de klimaatwetenschap zorgvuldiger kon analyseren - begrijpen dat grafieken en modellen bedrieglijk kunnen zijn en dat echte conclusies vaak genuanceerder zijn dan misleidende artikelen suggereren. Wat nog belangrijker is, het verdiepte mijn begrip van hoe onderling verbonden ons klimaatsysteem is, waar zelfs de kleinste verandering diepgaande, blijvende effecten kan hebben op toekomstige generaties. Sommige van deze effecten zijn mogelijk niet onmiddellijk zichtbaar vanwege het ‘omslagpunt’, waardoor ze zich  met vertraging voordoen en de illusie wordt gewekt dat er niets gebeurt. Deze gevaarlijke vertraging voedt verkeerde informatie en ontkenning - een strijd die echt gevoerd moet worden.

‘Voortbouwend op de “relationele wending” in de sociale wetenschappen en de geesteswetenschappen, benadert deze cursus de klimaatcrisis als een relationele crisis tussen onszelf, anderen en de natuur, en roept zij op tot een transformatie naar een duurzame en rechtvaardige toekomst voor al het leven op aarde.’ Lees het volledige interview met Jelle.

Waar gaat deze cursus over?

Deze cursus onderzoekt de onderling verbonden en onderling afhankelijke relatie tussen persoonlijk, maatschappelijk en planetair welzijn. Dit doet het door de sociale en menselijke dimensies van klimaatverandering op een interdisciplinaire, interactieve en speelse manier te bestuderen. Voortbouwend op de 'relationele wending' in de sociale en geesteswetenschappen, benadert deze cursus de klimaatcrisis als een relationele crisis tussen onszelf, anderen en de natuur. Relationele perspectieven benadrukken dat klimaatverandering de levensondersteunende systemen waarvan ons bestaan afhankelijk is, transformeert en tegelijkertijd vraagt om een transformatie naar een duurzame en rechtvaardige toekomst voor al het leven op aarde. Deze cursus gaat dan ook in op een existentiële vraag waar velen van ons in deze turbulente tijden mee geconfronteerd worden, namelijk: hoe kan ik er in deze wereld meer toe doen?

Waarom is deze cursus relevant voor studenten?

Deze cursus is relevant voor studenten omdat het een breder en dieper begrip biedt van klimaat, duurzaamheid en welzijn. Het dominante discours positioneert klimaatverandering als een milieuprobleem 'daarbuiten' dat in de eerste plaats vraagt om snelle oplossingen op technisch en bestuurlijk niveau. Deze cursus laat studenten kennismaken met aspecten van klimaatverandering die in theorie en praktijk nog onderbelicht blijven: de sociale en menselijke dimensies ervan.

De cursus begint bij het theoretisch centrum en beweegt zich dan langzaam naar de marges. De benaderingen die in de cursus aan bod komen, worden daarom steeds kritischer, gaande van literatuur over duurzaamheidswetenschap, wetenschapsfilosofie en kritische dierstudies tot feministische, queer, postkoloniale, dekoloniale en inheemse wetenschap. Studenten onderzoeken vragen als: Wat zijn de emoties, waarden en wereldbeelden die ten grondslag liggen aan een veranderend klimaat? Hoe verhoudt klimaatverandering zich tot andere hedendaagse trends, zoals toenemende ongelijkheid en verlies aan biodiversiteit? Hoe raakt klimaatverandering het fundament van mijn dagelijks leven, en wordt het daarmee persoonlijk? Door het probleem te heroverwegen, worden studenten toegerust om de oplossingsruimte zowel te verbreden als te verdiepen.

Welke duurzame competenties leren studenten tijdens deze cursus?

Deze cursus is gebaseerd op transformatieve pedagogiek, een onderwijsbenadering die studenten in staat stelt de vaardigheden en competenties te trainen die nodig zijn om transformatie naar duurzaamheid op gang te brengen, op te schalen en te ondersteunen. De oriëntatie is systeemdenken: doen, zijn, wat een integraal onderdeel is van duurzame ontwikkeling.

Studenten oefenen belangrijke vaardigheden, waaronder: analyseren, oplossingen genereren, projectmatig werken, samenwerken, mondelinge communicatie, maatschappelijk bewustzijn en reflecteren. Deze vaardigheden worden op verschillende manieren getraind, zoals: zich bezighouden met kritische sociaalwetenschappelijke literatuur, individuele reflectieve opdrachten uitvoeren, interdisciplinaire podcasts maken, deelnemen aan debatten in de klas, groepspresentaties geven en een zelf te bepalen creatief project uitvoeren.

Tijdens een bosexcursie houden studenten zich bezig met mindfulness, compassie en artistieke praktijken om (opnieuw) contact te maken met zichzelf, anderen en de natuur. Door deze transformatieve vaardigheden en competenties te trainen, worden studenten toegerust om agenten van verandering te worden, in tegenstelling tot objecten die moeten worden veranderd.

Wat trekt je erin aan om deze cursus te verzorgen?

Ik vind het leuk om deze cursus te geven omdat het me in staat stelt om het onderwijs in de praktijk te transformeren. Dat is essentieel, want de duurzaamheidscrisis is ook een onderwijscrisis.

Universiteiten zijn momenteel ontworpen voor de productie en reproductie van kennis. Kennis is een noodzakelijke, maar onvoldoende voorwaarde voor persoonlijke, maatschappelijke en planetaire transformatie. De universiteit realiseert aantoonbaar niet haar volledige potentieel, wanneer haar succes wordt afgemeten aan de mate van vooruitgang die wordt geboekt bij het genereren van de transformaties die nodig zijn om grote uitdagingen, zoals klimaatverandering en groeiende ongelijkheid, aan te pakken.

In deze cursus komen manieren van weten, doen en zijn aan bod die in traditionele vormen van onderwijs vaak worden uitgesloten. Ik vind het ongelooflijk lonend om te zien hoe interdisciplinair, interactief en speels onderwijs studenten in staat stelt delen van zichzelf te verkennen en te ontwikkelen die in traditionele onderwijsomgevingen verwaarloosd blijven. Het vervult me met dankbaarheid en trots om mijn studenten te zien groeien en meer hun volledige potentieel aan te boren.

’De natuur geeft me elke dag heel veel en leert me waardevolle levenslessen. Ik voel me verplicht om iets terug te doen, om het gevoel van verwantschap te koesteren dat Robin Kimmerer zo mooi omschrijft.’ Lees het volledige interview met Jules.

Waarom vind je het belangrijk om duurzaamheid te studeren?

Duurzaamheid is een van de meest urgente en dreigende uitdagingen waarmee we vandaag de dag worden geconfronteerd. Op persoonlijk vlak geeft de natuur me elke dag heel veel en leert ze me levenslessen die van onschatbare waarde zijn. Ik voel me gedwongen om iets terug te doen en het gevoel van verwantschap te koesteren dat Robin Kimmerer zo prachtig beschrijft. Ik voel me vooral aangetrokken tot duurzaamheid binnen de sociale wetenschappen, omdat we de natuurwetenschap achter klimaatoplossingen begrijpen. Maar de echte uitdaging ligt in het omzetten van deze kennis in zinvolle actie. Ik ben zeer geïnteresseerd in het onderzoeken hoe ik deze kloof kan overbruggen - het begrijpen van menselijk gedrag en veranderingssystemen om collectieve actie en duurzame praktijken te inspireren.

Wat vond je het leukst aan deze cursus?

Ik voelde me vooral aangetrokken tot de progressieve, integratieve en creatieve aanpak van de cursus. De combinatie van diverse media (documentaires, korte films, interviews en inheemse kennis) naast wetenschappelijke theorie maakt de colleges dynamisch en holistisch. Ik waardeer een minder hiërarchische benadering van kennis, waarbij ik het idee omarm dat wijsheid en waarheid overal te vinden zijn. Bovendien creëert de nadruk van de cursus op het in twijfel trekken van overtuigingen en normen, terwijl het gezamenlijk kritisch denken wordt aangemoedigd, een rijke en belichaamde leeromgeving. Het is inspirerend om te zien dat duurzaamheid wordt onderwezen met een fractale benadering - een die wetenschap, samenleving en zichzelf met elkaar verbindt.

Welke competenties heb je tijdens deze cursus opgedaan die belangrijk zullen zijn in je academische of professionele carrière?

Door deze cursus heb ik verschillende sleutelcompetenties ontwikkeld die van onschatbare waarde zullen zijn in mijn academische en professionele carrière. Deze omvatten integriteit voor waarden, wat ervoor zorgt dat mijn acties in overeenstemming zijn met ethische en duurzame bedoelingen; ruimdenkendheid, waardoor ik uitdagingen en diverse perspectieven met nieuwsgierigheid en respect kan benaderen; en kritisch denken, waardoor ik complexe vraagstukken kan analyseren en doordachte benaderingen kan bieden. Bovendien heb ik mededogen gecultiveerd, wat mijn vermogen versterkt om samen te werken en empathisch te werken, en een toewijding om te streven naar heelheid, ervoor te zorgen dat ik duurzaamheid (en de meeste andere dingen) benader als een onderling verbonden systeem van wetenschap, samenleving en zelf.

’Als mensheid hebben we blijkbaar niet het vermogen om “de geschiedenis van de natuur” te absorberen; we missen een collectief bewustzijn van de natuurlijke geschiedenis.’ Lees het volledige interview met Marc.

Waar gaat deze cursus over?

De cursus gaat over het shifting baseline syndroom; het verschuiven van ons referentiepunt over de staat van de natuur. Voor veel natuurwetenschappers is het referentiepunt waartegen ze verandering afmeten de situatie zoals ze die aan het begin van hun carrière aantroffen. Een volgende generatie wetenschappers doet hetzelfde. Het referentiepunt waartegen verandering wordt gemeten, verschuift dus elke keer. Kinderen maken een soortgelijk proces mee. De natuur waarin ze spelen wordt gezien als ‘ongerept, rijk’, en vormt de maatstaf waartegen verandering wordt ‘gemeten’. Voor zowel de wetenschappers als de kinderen is die benchmark echter al een sterk veranderde, en in de meeste gevallen verslechterde situatie. Als mensheid hebben we blijkbaar niet het vermogen om ‘de geschiedenis van de natuur’ in ons op te nemen; We missen een collectief natuurhistorisch bewustzijn.

Waarom is deze cursus relevant voor studenten?

Studenten kijken met andere ogen naar hun eigen leefomgeving, waarin ze zijn opgegroeid. Vaak is de verbazing op hun gezichten af te lezen als ze verder terugkijken dan hun kindertijd en zien welke (natuurlijke) veranderingen er hebben plaatsgevonden waar ze geen weet van hadden of waar ze geen inzicht in hadden. Ze worden in staat gesteld om met een breder perspectief naar de wereld te kijken, in een veld (natuurlijke historie) waar dit zelden wordt gedaan. Met zulke ogen naar de wereld kijken is al een eye-opener. Opvallend is dat studenten uit veel verschillende disciplines aan de cursus deelnemen. Blijkbaar is er grote belangstelling voor dit thema.

Welke duurzame competenties leren studenten tijdens deze cursus?

De cursus is vooral gekoppeld aan SDG 14 (Leven in het water) en SDG 15 (Leven op het land). Het maakt duidelijk hoe ver de invloed van menselijk handelen op de natuur reikt, over lange tijdschalen. De cursus is niet gericht op het maken van keuzes over gedrag of leefstijl, maar verrijkt je wereldbeeld, van je eigen leefomgeving en hoe die in de loop van decennia, eeuwen tot millennia ongemerkt is veranderd. De SDG’s waar de cursus zich op richt, scoren ook het laagst in het bedrijfsleven. Daardoor zijn studenten beter toegerust om ‘dat gat’ in het latere werk op te vullen.

Waarom vind je het leuk om deze cursus te geven?

Het leukste vind ik het om studenten te confronteren met dit ‘gat’ in hun bewustzijn. Mijn praktijkervaringen die ik heb opgedaan in onderzoek in de natuur, met name in Europa en Indonesië, combineer ik met een bredere wetenschappelijke achtergrond rondom die praktijkervaringen. Ik neem ze bijna letterlijk mee op reis, rondom het thema van de cursus, en dat levert vaak levendige colleges op. Die interactie, die uitdaging, is een van de leukste aspecten van het werken met studenten tijdens deze cursus.

'Zelfs als wij als individuen alles in de wereld zouden kunnen kopen zonder dat onze gewoonten een aanslag zouden vormen op Moeder Natuur, zou dat ons uiteindelijk niet gelukkiger maken. Overconsumptie is dus niet goed voor ons, noch voor de aarde.' Lees het volledige interview met Linda.

Waarom vind je het belangrijk om duurzaamheid te studeren?

Het bestuderen van duurzaamheid is belangrijk, omdat ik geloof dat we onze aannames moeten verschuiven van oneindige groei naar economische modellen voor langzame groei of degrowth. Dit zou inhouden dat er manieren moeten worden gevonden om individuen en samenlevingen toe te rusten om aan de huidige behoeften te voldoen zonder het vermogen van toekomstige generaties om aan hun behoeften te voldoen in gevaar te brengen. Duurzaam leven is daarbij een belangrijk ingrediënt. Zelfs als we als individuen van alles en nog wat in de wereld zouden kunnen kopen zonder dat onze gewoonten een deuk in Moeder Natuur maken, heeft het ons uiteindelijk niet gelukkiger gemaakt als mensen. Als zodanig komt overconsumptie ons ook niet ten goede aan de aarde. Duurzaamheid is een levensstijl die zich uitstrekt van individuele basisbehoeften (zoals voedsel, huisvesting en energie) tot manieren waarop samenlevingen werken (zoals openbaar vervoer, beloopbare steden en basisgezondheidszorg). Uiteindelijk gaat het niet alleen om het aanbrengen van een “duurzaam geproduceerd” logo op een chocoladereep. Het is de manier waarop wij, als mensheid, ons door het universum bewegen.

Wat vond je het leukst aan deze cursus?

Ik waardeerde het enthousiasme en de praktijkexpertise van de professor. Onze lessen waren gevuld met boeiende discussies, waarbij de vraag in kwestie vanuit alle gezichtspunten werd beantwoord. Dit type les in seminarstijl is geweldig voor het verbeteren van allerlei vaardigheden, van redeneren tot vragen stellen. Bovendien was de autonome aanpak bij het schrijven van het essay, waarbij studenten hun eigen casestudy kunnen kiezen, verfrissend. Dit stelt ons in staat om in het onderwerp te duiken dat we het meest fascinerend vonden, terwijl we studenten de verantwoordelijkheid geven om uit te blinken in gekozen onderwerpen. Mijn favoriete deel moet echter zijn toen ik contact opnam met een professor aan de Estse universiteit voor mijn onderzoekspaper, om te informeren naar SBS, en hen er voor het eerst over hoorde. Dit maakt duidelijk hoe belangrijk de cursus is die meneer Argeloo geeft – en hoe wij, de studenten, nu al toekomstige docenten worden.

Welke competenties heb je tijdens deze cursus opgedaan die belangrijk zullen zijn in je academische of professionele carrière?

De belangrijkste conclusie was het bestuderen van het shifting baseline syndrome (SBS). Het is absoluut noodzakelijk dat we generatiegeheugenverlies begrijpen en hoe dit ons klimaatbeleid beïnvloedt. Erkennen hoe de aantasting van het milieu genormaliseerd is, kan ons helpen historische ecologische kennis te redden die anders verloren zou gaan. Momenteel is er bijvoorbeeld in het publiek de gewoonte om onze conversiedoelstellingen te baseren op reeds aangetaste ecosystemen. Daarom mikken we te laag in ons toekomstige milieubeleid, terwijl we er niet in slagen om het milieu ten volle te benutten.

Door meer te weten te komen over SBS, realiseerde ik me hoe noodzakelijk het is om realistische en historisch geïnformeerde benchmarks te definiëren bij het vaststellen van de doelstellingen voor milieuherstel. Als iemand met als hoofdvak Internationale Betrekkingen en Organisaties, kan het erkennen van SBS in het publieke discours helpen bij het stellen van nauwkeurige instandhoudingsdoelen en het verbeteren van het milieubeleid.