Multiperspectivisch leren

Waarom is multiperspectivisch leren belangrijk?

Veel maatschappelijke vraagstukken zoals klimaatverandering, armoede, verstedelijking en ongelijkheid zijn te complex om ze in één keer in al hun facetten te kunnen bevatten. Ze kennen geen eenduidige oplossingen en er zijn meerdere disciplines nodig om een mogelijke oplossing te kunnen vinden. Ze vragen om multidisciplinariteit, waardenbewustzijn en een multiperspectivische benadering.

Wat is het?

Bij perspectieven staan verschillende manieren van kijken centraal. Elk vakgebied wordt gekenmerkt door zijn eigen manier van kijken, bevragen en omgaan met de wereld. Een bioloog stelt andere vragen dan een historicus of een econoom. Als je bijvoorbeeld het thema ‘voedsel’ neemt, dan vraagt een bioloog zich af waarom organismen voedsel nodig hebben en hoe voedzaam iets is. Een historicus duikt in de vraag hoe de productie van voedsel in de loop van de tijd is veranderd. Vakgebieden verschillen dus niet alleen wat betreft kennis en vaardigheden maar ook in de manier van kijken die bepaalt welke vragen je stelt bij een onderwerp.

Het ICLON heeft dit soort perspectieven (manieren van denken en kijken) uitgewerkt als vragen waarmee we kunnen (leren) denken. Perspectieven bieden invalshoeken en gidsvragen die leerlingen helpen om de wereld achter een onderwerp vanuit meerdere kanten te ontsluiten.

Verdieping

Op basis van curriculumonderzoek hebben we 20 perspectieven gedefinieerd waarmee het gehele Nederlandse curriculum van basis- en voortgezet onderwijs gedekt kan worden. In het basisonderwijs gebruiken we voor deze perspectieven de term brillen. Deze twintig perspectieven sluiten voor een groot deel aan bij de schoolvakken, zoals het taalperspectief, het wiskundig perspectief en het biologisch, historisch en geografisch perspectief. Ze bevatten ook een aantal andere belangrijke perspectieven zoals het gezondheidsperspectief, milieuperspectief, ethisch en psychologisch perspectief die vaak in meerdere schoolvakken aan bod komen.

Elk van deze perspectieven is met vakdidactici en experts uitgewerkt in een samenhangende set vragen die gebaseerd zijn op algemene wetenschappelijke inzichten uit het betreffende vakgebied. Zo is bijvoorbeeld biologie uitgewerkt in een perspectief voor biologisch denken over levensverschijnselen en aardrijkskunde uitgewerkt in een perspectief voor geografisch denken.

Perspectieven kunnen zowel vakgericht als vakoverstijgend ingezet. Door een onderwerp vanuit één of meerdere perspectieven te benaderen ontstaat verwondering en nieuwsgierigheid. Perspectieven helpen leerlingen bij het formuleren van vragen waarmee ze een onderwerp verder kunnen onderzoeken. Zo verwerven leerlingen kennis en inzichten betekenisvol en in samenhang. Bovendien helpen perspectieven leerlingen om zichzelf en anderen te leren kennen en geven ze zo ook richting aan het leerproces. Hiermee maken perspectieven vormend onderwijs mogelijk waarin de leerling leert de wereld te openen en gelijktijdig de leerling voor de wereld wordt geopend.

Perspectieven in de praktijk

Perspectieven zijn bij uitstek geschikt om vakoverstijgend onderwijs vorm te geven binnen het curriculum. Docenten kunnen ze gebruiken, maar leerlingen kunnen er ook zelfstandig mee aan de slag gaan. Hierbij valt te denken aan:

• Thematische projecten in het basisonderwijs
• Burgerschapsonderwijs in basis- en voortgezet onderwijs
• Complexe vraagstukken en STEAM-projecten bij Technasium
• Praktijkgerichte programma’s op de havo
• Vormgeven van leerlingchallenges in Agora-onderwijs
• Profielwerkstukken van leerlingen in het voortgezet onderwijs

Perspectieven kunnen ook worden ingezet voor het ontdekken van interesse en talenten en persoonlijke betekenisverlening. Voorbeelden hiervan zijn:

• Kindgesprekken in het basisonderwijs
• Loopbaanoriëntatie in het voortgezet onderwijs
• Vormgeven van het leerproces in Agora-onderwijs
• Expliciteren van de visie op het schoolvak binnen de lerarenopleiding