Onderzoekers

• dr. Berber de Jong
• dr. Michiel Dam
• prof.dr.ir. Fred Janssen

Projectomschrijving

Veel leerlingen in het voortgezet onderwijs ervaren het vak biologie als ingewikkeld en onsamenhangend. Er is veel lesstof, en de verbanden tussen onderwerpen zijn vaak moeilijk te zien. Mijn onderzoek richt zich op een innovatieve aanpak om dit probleem aan te pakken: systeemdenken via perspectieven.

Wat is systeemdenken?

Systeemdenken helpt je niet alleen losse onderdelen te bekijken, maar kijkt naar hoe die onderdelen samenwerken binnen een groter geheel (systeem). Leerlingen leren bijvoorbeeld hoe organen samenwerken binnen een orgaanstelsel, of hoe veranderingen op celniveau invloed hebben op het functioneren van een organisme.

De kracht van perspectieven

Alhoewel systeemdenken leerlingen samenhang kan laten zien, blijkt het onderwijzen ervan een grote uitdaging. Ik onderzoek op welke manier systeemdenken kan worden aangeleerd bij leerlingen door gebruik te maken van perspectieven. Een perspectief is een manier van kijken naar een biologisch systeem, bijvoorbeeld vanuit ecologie, evolutie of gedrag. Door leerlingen te leren vragen te stellen vanuit zulke perspectieven, ontdekken ze verbanden tussen onderwerpen en leren ze biologie beter begrijpen. Voorbeelden van vragen over bijvoorbeeld een slang: Wat eet een slang? Hoe verdedigt een slang zichzelf? Waar leeft deze slang in het wild? Hoe plant een slang zich voort?

Hoe ziet het onderzoek eruit?

Het onderzoek bestaat uit drie fasen:

1. Ontwikkeling van lessen: Op basis van literatuur en gesprekken met experts ontwerp ik lessen voor verschillende leerjaren in het voortgezet onderwijs, waarin perspectieven worden gebruikt om systeemdenken bij leerlingen te bevorderden.
2. Testen in de praktijk: De lessen worden gegeven op mijn eigen school en op andere middelbare scholen. Hiervoor werk ik samen met andere docenten in een professionele leergemeenschap (PLG) om de lessen verder te ontwikkelen.
3. Evaluatie en verbetering: We analyseren in hoeverre perspectieven helpen om systeemdenken te bevorderen en hoe docenten het beste met perspectieven kunnen werken.

Waarom is dit belangrijk?

Leerlingen die leren denken in systemen zijn beter voorbereid op het begrijpen van complexe vraagstukken zoals klimaatverandering of gezondheidsproblemen. Ze leren verbanden leggen, kritisch denken en weloverwogen beslissingen nemen. Bovendien verwachten wij dat deze aanpak leerlingen zal helpen de samenhang tussen de verschillende biologische onderwerpen over meerdere organisatieniveaus te zien. Wat ertoe zou kunnen leiden dat het gevoel van overladenheid van de lesstof bij biologie afneemt.

Meedoen?

Voor dit onderzoek werk ik samen met leerlingen en docenten van verschillende scholen. Docenten die interesse hebben in dit onderzoek en/of zouden willen deelnemen aan het onderzoek kunnen contact met mij opnemen.

• biologieonderwijs
• voortgezet onderwijs

Delen op Facebook Delen via Bluesky Delen op LinkedIn Delen via WhatsApp Delen via Mastodon