De wereld wordt wakker met president Trump
Moeten we ons diepe zorgen maken over het Amerika van Donald Trump? Of zorgt hij voor een positieve wending? Daarover discussieerden wetenschappers en studenten tijdens het Grote Leidse Presidentsontbijt op 9 november.
Oorloghavik
Een Amerikaanse studente is zichtbaar geëmotioneerd als gastspreker Hajo Smit zijn mening geeft. De auteur van een boek over Trump neemt het op voor de nieuwe Amerikaanse president. Smit noemt Clinton een oorloghavik omdat zij volgens hem veel oorlogen steunde. ‘Trump wil zich vooral op Amerika richten en daarom is de wereld juist verder verwijderd van een Derde Wereldoorlog.’ Die optimistische visie op Trump gaat er bij de studente niet in. ‘Hoe kun je zo positief zijn over iemand die mensen vernedert en vrouwen aanrandt. Hij schept er zelfs over op!’
Gorilla
Een grote groep studenten en medewerkers verzamelt zich in de ochtend na de verkiezingen al om half acht ’s ochtends in het Kamerlingh Onnes Gebouw om te praten over de voor velen onverwachte verkiezingszege. De emoties variëren van aangeslagen en nuchter tot, een enkeling, vrolijk verrast.
Wetenschappers van vier faculteiten duiden de uitslag. Waarom denken zij dat Trump gewonnen heeft? Amerikanist Sara Polak: ‘Trump biedt een gorilla-achtige mannelijkheid. Veel mensen durven niet zo mannelijk te zijn, maar zouden het wel willen.’ Hoogleraar Journalistiek en Nieuwe media Jaap de Jong stelt: ‘We onderschatten hoe boos mensen zijn. Zij wilden hun stem niet geven aan een kandidaat van de partij die al acht jaar aan de macht is.’ Veel legale latino’s blijken op Trump te hebben gestemd, merkt Smit op. 'Zij zijn ook tegen migratie.'
Trump is onvoorspelbaar
Hoe ziet de toekomst eruit met president Trump aan het roer?, vraagt panelleider Geerten Waling. Historicus Eduard van de Bilt en rechtenpromovendus Reijer Passchier maken zich zorgen over de grote macht die een Amerikaanse president heeft. Diens bevoegdheden zijn de laatste decennia toegenomen en het controlerende ‘check and balances’-systeem werkt niet meer goed. Zeker omdat ook het Huis van Afgevaardigden nu merendeels Republikeins is. Meerdere sprekers benadrukken Trumps wisselvalligheid. Bij Clinton zou de koers veel voorspelbaarder zijn.
Klaar met Clintondynastie
Maar er zijn ook andere geluiden. Rechtsfilosoof Paul Cliteur spreekt zijn voorkeur uit voor Trump, omdat hij voor een nieuwe frisse wind kan zorgen. ‘Trump spreekt zich tenminste duidelijk uit tegen de radicale islam.' Cliteur ergert zich aan de ‘Clintondynastie’ en de in zijn ogen dubieuze Clintonfoundation die geld krijgt van een land als Qatar. En hij hekelt de media die zich vooraf al duidelijk uitspraken voor Clinton.
Overwinningsspeech
Dan is er het memorabele moment. De volle zaal kijkt live op een groot scherm naar Trumps overwinningsspeech. Er wordt gekreund, maar ook luid gelachen als Trumps zoontje zijn ogen bijna niet kan openhouden. De aanwezige Amerikaanse politicoloog Brandon Zicha toont zich in de hervatte discussie diep bezorgd. Trump heeft volgens hem Republikeinen gefêteerd die nu in het Huis van Afgevaardigden zitten. Zij zullen hem niet snel tegenspreken.
De media nemen Trump te letterlijk
Trump is helemaal niet zo gevaarlijk als velen vrezen, stelt jurist Roy van Keulen. ‘Hij zet gewoon hoog in voor zijn onderhandelingspositie. Als hij zegt: ik wil uit de NAVO, bedoelt hij eigenlijk dat de andere lidstaten meer moeten bijdragen. De media nemen Trump te letterlijk.’ Amerikanist Albertine Bloemendal werpt tegen: ‘Dat kan een strategie zijn. Maar vertrouwen is ook een element van onderhandelen en ik ben er niet zeker van dat hij daarvoor kan zorgen.’ Ze vermoedt dat Trump voor veel stress zorgt in de diplomatieke wereld. Maar het is nu tijd voor pragmatisme. ‘Diplomaten zullen hem feliciteren want ze moeten wel met hem samenwerken.’
Wake up call
Zicha hoopt dat deze verkiezingsuitslag een les zal zijn. ‘De overwinning op het establishment is geen Amerikaans fenomeen. Er gaat ook een golf door Europa, kijk maar naar de Brexit. Al decennia brokkelen oude instituties zoals vakbonden af en krijgen individuen in de politiek meer macht. Dit is een wake up call. We moeten dit fenomeen in Europa veel serieuzer nemen.’
(LvP)