De mens stuurt de evolutie bij

Als het over evolutie gaat, staat meestal de wording van het dierlijke leven en van de mens centraal. Geoloog Arend Wakker gaat in op het verhaal van de plantenevolutie, en dan met name op het laatste stukje: hoe de mens invloed heeft op de evolutie van planten.

College 1: 7 november 2025 door Arend Wakker

Van de bijen

Bij bijen denk je al gauw aan hun rol als bestuiver en als producent van heerlijke honing, waarmee we al sinds mensenheugenis ons eten en drinken zoet maken. Hortusimkers Fred Weber en Jack Sluijs vertellen over Cluyt, de eerste tuinbaas en imker van de Hortus, die al wist dat bijen meer bruikbaars produceren dan alleen honing. Stuifmeelbolletjes, bijenwas en propolis: door bijen vermengde hars van plantenknoppen met bijenwas. Bijen gebruiken propolis als lijm, gaatjesvuller en ontsmettingsmiddel. Propolis wordt nog steeds gebruikt als ontstekingsremmer, net als bij Cluyt.

College 2: 14 november 2025 door Fred Weber en Jack Sluijs

De gebruiksplanten van Japan

Philipp Franz Balthasar von Siebold werkte tussen 1823 en 1829 als arts op de Nederlandse handelspost Deshima in Nagasaki, Japan. Von Siebold kreeg ook de opdracht om uit te zoeken welke Japanse producten voor de handel geschikt zouden zijn. Vóór Von Siebolds bezoek aan Japan waren er naar schatting 34 Oost-Aziatische gewassen in Europa bekend. Hij introduceerde meer dan 730 soorten. Tegenwoordig is ongeveer 70% van alle struiken en bomen in Nederlandse tuinen, lanen en parken van Oost-Aziatische oorsprong. Carla Teune vertelt over het gebruik van planten in Japan.

College 3: 21 november 2025 door Carla Teune

Van oudheid tot Middeleeuwen

Medicinaal en culinair gebruik van planten was in de oudheid niet zo scherp van elkaar gescheiden. Ellis Grootveld behandelt het gebruik van planten in de tijd van  de oude Romeinen en vergelijkt het met het latere Middeleuwse gebruik. Ter afsluiting maakt u een kruidenzout zoals de Romeinen dat gebruikten.

College 4: 28 november 2025 door Ellis Grootveld

Arend Wakker is van origine geoloog maar heeft zich ontwikkeld tot plantenkenner en botanisch rondleider. Hij heeft bij de Amsterdamse hortus de evolutiecursus Van alg tot orchidee ontwikkeld, die hij ook in Leiden en Hilversum heeft gegeven. Bij het IVN Amsterdam is hij natuurgids en docent.

Fred Weber is de imker van de Hortus botanicus. Hij is gastdocent bij de opleiding biologie, Faculteit Wiskunde en natuurwetenschappen, Universiteit Leiden.

Mr. Jack Sluijs is botanisch gids bij de Hortus botanicus Leiden.

Carla Teune is oud-hortulana en actief vrijwilliger van de Hortus botanicus Leiden. Ze geeft lezingen en rondleidingen en is vraagbaak voor velen.

Ellis Grootveld studeerde archeologie aan de Universiteit Leiden. Zij specialiseerde zich in historische gerechten en het historisch gebruik van planten en was in 2014 betrokken bij de historische tuinen Matilo, waar ze onder andere een historische Romeinse kruidentuin hielp realiseren. 

4 vrijdagen
7, 14, 21, 28 november 2025
10.30-12.15/30 uur
Hortus botanicus Leiden

Hoorcolleges met gelegenheid tot het stellen van vragen.
In de tweede helft van de bijeenkomst als het van toepassing is bezoekt u de Hortus.

Thuis niet meer dan 2 uur studeren per bijeenkomst.

Een literatuurlijst voor wie verder wil lezen.
Powerpointpresentaties na afloop van de colleges.

Colleges € 172,- (incl. koffie/thee)

U krijgt de mogelijkheid te betalen via Ideal, credit card of door middel van een factuur.
U ontvangt na verzending van een ingevuld formulier een bevestiging, zodat u kunt controleren of de aanmelding is verwerkt.

>Digitaal aanmelden.

De mogelijkheden om aan te melden met korting of met een fanpas voor grootverbruikers/veelplegers vindt u op de pagina Aanmelden.