De architectuur van de Nieuwe Zakelijkheid in Rotterdam 1920-1940
De Nieuwe Zakelijkheid, of het Nieuwe Bouwen, is een architectuurstijl in het interbellum. Kenmerken zijn het gebruik van staal, beton, glas, strakke vormen en witte muren.
Deze collegereeks is specifiek gericht op Rotterdam. Hier staat de Van Nelle Fabriek (1927-1930) een ultieme vorm van de Nieuwe Zakelijkheid en nu Unesco Werelderfgoed. Het is geen toeval dat dit gebouw in Rotterdam is gebouwd. Er ontstond daar een netwerk van industriëlen, kunstenaars en architecten die uitgesproken ideeën hadden over nieuwe architectuur en moderne stadsplanning.
Hoofdvragen van de collegereeks zijn: Wat betekende die Rotterdamse samenwerking, wat waren de ideeën, hoe leidde dat tot nieuwe architectuur en wat kenmerkt de stijl in vorm en materiaalgebruik? We bestuderen Rotterdamse gebouwen, zoals Huis Sonneveld en het Feijenoord Stadion en natuurlijk analyseren we de Van Nelle Fabriek. We bespreken de hoofdrolspelers, waaronder de architecten Brinkman en Van der Vlugt en vormgever Gispen. Beknopt zal worden ingegaan op de vraag hoe de Rotterdamse Nieuwe Zakelijkheid zich verhield tot gebouwen in die stijl in het buitenland en in Nederland.
Het doel van de collegereeks is het begrijpen van de context waarin deze architectuur in Rotterdam tot stand kwam en de betekenis die er aan gegeven werd, om zo een beter begrip van de vorm te krijgen.
Onderwerpen van de colleges
Puntsgewijze opsomming onderwerpen
(nog niet één op één naar colleges vertaald)
Inleiding op het onderwerp
Wat is Nieuwe Zakelijkheid.
- Vorm- en materiaalkenmerken van de architectuur.
- Oorsprong van de stijl.
- Internationale context (waaronder Bauhaus).
- Stad en architectuur Rotterdam in het interbellum.
Het Rotterdamse netwerk
- Hoofdrolspelers (opdrachtgevers, architecten, kunstenaars, industriëlen).
- Ontstaan van het netwerk.
- Hoe manifesteerde het netwerk zich?
- Ideeën over maatschappij, architectuur en vormgeving.
De architectuur van de Nieuwe Zakelijkheid
- De gebouwen in deze stijl in Rotterdam: vorm, betekenis en totstandkoming.
- De architecten: Brinkman, Van der Vlugt, Wiebenga, Oud, Van Tijen.
- Vormgevers: Gispen, Schuitema, Jongert.
De Van Nelle Fabriek
- Geschiedenis, idee, vorm en uitvoering.
Context in Nederland
- Andere architecten en gebouwen van Nieuwe Zakelijkheid in Nederland: Bijvoet, Duiker, Van Loghem, Zanstra en anderen.
Na WOII
- Doorwerking van de Nieuwe Zakelijkheid in architectuur na WOII:
- in Rotterdam;
- in Nederland.
Docent
Laura Plezier MA
Laura Plezier is kunst-enarchitectuurhistoricus en bestuurskundige.
Praktische informatie
Data, tijden, locatie
5 woensdagen
15, 22, april
29 en/of 6 mei
13, 20 mei
11.15-13.00
Leiden, nog niet bekend waar
Werkvorm
Vier keer een hoorcollege met gelegenheid tot het stellen van vragen, één keer een bezoek aan een gebouw.
Wat verwacht de docent van de deelnemers?
Gemiddeld 2 uur per week lezen van literatuur en bekijken filmpjes van internet.
Er is geen specifieke voorkennis vereist. Begrip van het Engels is nodig voor het lezen van enkele teksten.
Studiemateriaal
Een boek (nader te bepalen) en enkele te lezen artikelen aangevuld met enig film- en/of videomateriaal van internet.
Vanwege auteursrecht worden de powerpointpresentaties uit de colleges niet beschikbaar gesteld. Wel wordt in de week na het college en voor het volgende college een handout verstrekt met daarin een beschrijving van alle afbeeldingen van de powerpointpresentatie.
Kosten
Colleges € 215,- (incl. koffie/thee in de pauze)
Het nader te bepalen studieboek is niet bij de prijs inbegrepen.