Toekenning KNAW subsidie voor ‘People-centered constitutional law’ onderzoek
Onlangs ontvingen Wim Voermans, hoogleraar staats- en bestuursrecht en Jaroslaw Kantorowicz, universitair docent bij het Institute of Security and Global Affairs en de afdeling Economie, een subsidie uit het KNAW Fonds Staatsman Thorbecke om hun project met de titel 'People-centered constitutional law' de komende vier jaren (2024-2027) uit te mogen voeren.
De grondwet en de centrale waarden
In het project People-centered constitutional law proberen zij te achterhalen hoe mensen in verschillende landen omgaan met hun grondwet en de centrale waarden ervan. Uit eerder onderzoek – het project de Grondwet: harten en hoofden, mogelijk gemaakt door het Gieskes-Strijbis-fonds – blijkt dat Nederlanders hun constitutionele recht voornamelijk beleven als centrale waarden. De tekst van de grondwet zelf is vaak onbekend. Maar de beleving van die waarden essentieel voor een constitutioneel en politiek bestel. Rechters en instituties kunnen maar zoveel doen om de normen van constitutioneel recht na te doen leven – zeker in een land als Nederland dat een grondwettelijk toetsingsverbod kent. Hoe de bevolking zelf grondwettelijke normen ervaart, al dan niet waardeert en er mee omgaat is van het grootste belang voor de werking van die normen. Want als een grondwet niet ‘leeft’ in de harten en geesten van mensen, blijven de normen ervan een dode letter.
Maar hoe werkt die grondwetsbeleving bij het grote publiek?
Daar weten we nog maar verrassend weinig van af. In dit project (people-centered constitutional law) kijkt het tweetal naar die centrale rol die burgers, het algemene publiek speelt bij het begrijpen, interpreteren en beschermen van een constitutioneel bestel. Eerst zal in zes verschillende landen (Chili, Frankrijk, Israel, Zuid-Afrika, Nederland en de Verenigde Staten) worden onderzocht hoe burgers in abstracto de grondwet waarderen en zichzelf identificeren met de centrale waarden ervan. Vervolgens zal worden bekeken hoe ze die waarden begrijpen en hoe ze omgaan met overtredingen ervan. In zes landen zal dit interdisciplinaire en innovatieve onderzoek verder worden verdiept via zogenaamde conjoint en vignette experimenten, een vorm die experimentele surveys gebruikt, waarmee zij een goed inzicht kunnen krijgen in de manier waarop mensen (constitutionele) waarden beleven. Het tweetal zal bij een brede groep in verschillende landen de constitutionele nalevingsbereidheid testen en kijken welke factoren daarbij een rol spelen.
Het project wordt uitgevoerd samen met professor Mila Versteeg van Virginia University in de VS – die als distinguished fellow is verbonden aan de afdeling Staats- en Bestuursrecht.
Meer informatie over het Programma Fonds Staatsman Thorbecke