Prehistorische Veluwe dichter bevolkt dan gedacht
Het citizen science project Erfgoed Gezocht, waarin vrijwilligers hoogtekaarten van de Veluwe afspeuren naar grafheuvels en andere prehistorische resten, heeft al binnen een paar maanden tot baanbrekende nieuwe inzichten geleid. Er zijn honderden nieuwe grafheuvels én een enorme hoeveelheid prehistorische akkers ontdekt. Deze vondsten geven aan hoe dichtbevolkt de Veluwe moet zijn geweest.
Tienduizenden mensen
De Leidse archeoloog Quentin Bourgeois leidt het project Erfgoed Gezocht, in samenwerking met Erfgoed Gelderland en gefinancierd door de provincie Gelderland. Hij reageert enthousiast op de eerste resultaten: “We hebben nu de data van de eerste twee maanden geanalyseerd en de resultaten zijn spectaculair.” Naast honderden nieuwe grafheuvels vonden vrijwilligers meer dan 10 vierkante kilometer aan Celtic Fields (akkercomplexen uit de ijzertijd). “De Celtic Fields alleen al zouden tienduizenden mensen kunnen voeden.”
Hoogtekaarten
De vondsten zijn allemaal gedaan met behulp van de vrijwilligers die allen kleine stukjes Veluwe te zien krijgen en daar vervolgens prehistorische resten op kunnen aanduiden. De vrijwilligers bekijken, thuis vanuit hun luie stoel, tienduizenden hoogtekaarten van 300 bij 300 meter. Elk beeld wordt door vijftien mensen bekeken en geduid. In een later stadium zullen al deze classificaties samen met vrijwilligers bekeken worden in het veld, want de identificatie kan lastig zijn. ‘Een hooibaal bijvoorbeeld,’ legt Bourgeois uit, ‘heeft op de hoogtekaarten namelijk ook veel weg van een grafheuvel. Vandaar dat er meerdere mensen dezelfde beelden moeten bekijken en dat we sommige classificaties nog in het veld zullen moeten controleren.’ Hiervoor zullen in het najaar expedities georganiseerd worden door het project.
De vrijwilligers doen ondertussen enorm goed werk. ‘Het gaat boven verwachting snel. De vrijwilligers hebben sinds mei al ruim 228 duizend beelden bekeken.’ En de resultaten zijn spectaculair. ‘We zien ook dat als er een stuk of zes personen een grafheuvel in hetzelfde beeld zien, het eigenlijk altijd wel klopt.’
LiDAR
Dat er veel grafheuvels op de Veluwe lagen was al langer bekend, maar door Erfgoed Gezocht zal de hoeveelheid bekende grafheuvels waarschijnlijk verdubbelen. De luchtbeelden waar het project op stoelt zijn pas vrij recent door de overheid gemaakt met behulp van de LiDAR techniek: Light Detection and Ranging. ‘LiDAR zijn lasterstralen die vanuit vliegtuigjes of helikopters de hoogte tot aan de grond meten. De stralen meten dus door de vegetatie heen, waardoor je nu ook kunt ‘zien’ wat er onder de bomen ligt.’ De beelden zijn dus zeer geschikt om lichte hoogteverschillen veroorzaakt door grafheuvels en akkermuurtjes uit af te lezen.
Doe mee!
Het project loopt tot alle hoogtekaarten door vrijwilligers bekeken zijn. Je kunt nog steeds meedoen! Meld je aan via de website van Erfgoed Gezocht.