Kennis Caribische indianen cruciaal voor kolonisatie van de Amerika’s
In de geschiedenis van de kolonisatie van de Amerika’s wordt de betekenis van de inheemse, indiaanse kennis gemarginaliseerd. Onterecht, blijkt uit onderzoek van Leidse archeologen. Inheemse kennis en infrastructuur waren essentieel voor het ‘succes’ van de Spaanse kolonisten. Publicatie in het tijdschrift Antiquity.
De kolonisatie van het Amerikaanse continent startte op het moment dat Columbus aan het eind van de vijftiende eeuw grote delen van het Caribisch gebied veroverde. ‘Deze regio was de port of entry naar de rest van de Amerika’s,’ legt hoogleraar Caribische Archeologie Corinne Hofman van de Universiteit Leiden uit. Maar in de geschiedenis over de kolonisatie van het Amerikaanse continent wordt aan de rol van de oorspronkelijke, indiaanse, bevolking van dit gebied voorbij gegaan.
Inheemse kennis en infrastructuur
Hofman en collega’s doen in het kader van het project NEXUS1492 uitgebreid archeologisch onderzoek in Noord-Hispaniola, het eiland waar nu Haïti en de Dominicaanse Republiek op liggen. Dit is het gebied waar Columbus op zijn tweede reis in 1493 voor het eerst het binnenland van het eiland betrad. ‘Het leidende verhaal is dat de Spanjaarden daar aankwamen, de inheemse bevolking uitmoordden, en in nog geen twintig jaar hun samenleving en cultuur ten gronde richtten, om vervolgens grote delen van de Amerika’s te koloniseren,’ aldus Hofman. Dat verhaal klopt, maar is niet volledig. Haar onderzoek wijst namelijk uit dat het succes van de Spaanse kolonisten sterk leunde op de kennis en infrastructuur van de inheemse bevolking. ‘Hispaniola was de proeftuin voor de Spaanse kolonisator’, aldus Hofman. ‘Zonder de landschappelijke en geografische kennis van de inheemse bevolking was de kolonisatie van de Amerika’s heel anders – waarschijnlijk trager – verlopen.’
Spaanse forten op inheemse route
Aan de hand van archeologisch onderzoek, dronebeelden en opgravingen onderzochten Hofman en haar team in samenwerking met archeologen van het Instituto Tecnologico de Santo Domingo in de Dominicaanse Republiek ruim 300 indiaanse nederzettingen in Noord-Hispaniola. Uit de vondst van allerlei Spaanse voorwerpen bleek bijvoorbeeld dat de Spanjaarden gebruik maakten van indiaanse wegen en paden om hun weg te banen naar het binnenland, dat rijk aan grondstoffen was. Zo ontdekten de onderzoekers dat de eerste Spaanse fortenlinie, die nu bekend staat als de Ruta de (Cristobal) Colón, gebouwd werd langs indiaanse wegen. Ook maakten de Spanjaarden gebruik van de kennis van het landschap van de Caribische indianen, bijvoorbeeld waar goud te vinden was.
Gebruiken bewaard gebleven
Volgens de traditionele geschiedschrijving zou de cultuur van de Caribische indianen volledig zijn uitgewist door de integratie in het Castiliaanse sociaal-politieke systeem. Voor het NEXUS1492-project is ook onderzoek gedaan naar de hedendaagse Dominicaanse cultuur. Hieruit blijkt juist dat er nog altijd sporen van het indiaanse verleden zijn terug te vinden in de huidige samenleving. Bijvoorbeeld in religieuze gebruiken – waarbij indiaanse objecten op katholieke huisaltaars worden geplaatst – of bij het gebruik van medicinale planten. Hofman: ‘Ook zien we dat de huidige inwoners gebruik maken van landbouwtechnieken en methoden om te vissen die zijn terug te voeren op de inheemse bevolking van vóór Columbus.’ Dit weerlegt het heersende idee van verdwijning of vervanging van inheemse gebruiken door de kolonisator. Hofman: ‘De rol van het Caribisch gebied en haar oorspronkelijke bewoners in de kolonisatie van de Amerika’s is veel te lang genegeerd. Het is tijd om dit omstreden en vergeten hoofdstuk van onze wereldgeschiedenis te herschrijven.’
Het artikel van Hofman en haar collega’s, getiteld ‘Indigenous Caribbean perspectives: archaeologies and legacies of the first colonised region in the New World’ verscheen in het archeologietijdschrift Antiquity.