Is een museum vol met reproducties legaal?
In de media beeld: Nicolas J Leclercq via Unsplash
Op meerdere locaties in Amsterdam zijn replica’s te zien van kunstwerken van de wereldberoemde activistische kunstenaar Banksy. De anonieme graffitikunstenaar gaf daar echter geen toestemming voor. Volgens Dirk Visser, hoogleraar Intellectueel Eigendomsrecht, is dat een ‘duidelijke overtreding van het auteursrecht.’
In Amsterdam zijn momenteel drie verschillende exposities te zien over de straatkunst van de Britse graffitikunstenaar Banksy, allemaal zonder zijn toestemming of betrokkenheid. Eén van de musea toont zelfs uitsluitend reproducties van het werk van de anonieme kunstenaar. Dit roept de vraag op of het auteursrechtelijk toegestaan is om een museum zonder toestemming vol te hangen met niet-officiële kopieën van kunstwerken?
‘Nee, het is duidelijk een overtreding van het auteursrecht’, Visser. ‘Een legaal verkregen werk mag je exposeren – daarover is iedereen het eens. En wanneer je een kunstwerk bezit, mag je voor eigen gebruik een kopie maken. Maar tentoonstelling is per definitie niet ‘eigen gebruik’. Deze reproducties zijn bovendien waarschijnlijk illegaal gemaakt, het bezit daarvan is al een schending van het auteursrecht.’
Het lastige hierbij is dat alleen de eigenaar, in dit geval Banksy, actie kan ondernemen bij een schending. Maar hij wil zijn anonimiteit bewaren. ‘In Nederland kan een uitgever optreden namens een auteur die anoniem wil blijven’, vertelt de hoogleraar. ‘Maar ook dan kan een rechter lastige vragen gaan stellen: bestaat Banksy wel? Is het een persoon of een collectief? Of zijn het misschien heel veel verschillende mensen die onafhankelijk van elkaar opereren?’