Nieuw samenwerkingsverband wil leiderschap en impact van publieke organisaties versterken
Het nieuwe samenwerkingsverband ‘Publiek Leiderschap in Samenwerking’ wil leiderschap binnen én tussen publieke organisaties versterken via onderzoek. Dat leiderschap heeft direct invloed op onze samenleving. Hoogleraar Ben Kuipers van het Leiden Leadership Centre (LLC) geeft drie voorbeelden.
Met trotse pennenstreken ging op maandag 30 juni het nieuwe samenwerkingsverband ‘Publiek Leiderschap in Samenwerking’ (PLS) officieel van start; initiatiefnemer Universiteit Leiden tekende een overeenkomst met acht tot nu toe aangesloten partners uit alle lagen van de publieke sector (zie kader). De partijen gaan de komende drie jaar onderzoek doen naar publiek leiderschap in complexe maatschappelijke vraagstukken, onderzoeksuitkomsten delen en ‘vertalen’ naar acties, bijvoorbeeld in hun eigen organisaties.
Gezamenlijke agenda
Met onderzoek naar ‘leiderschap’ bedoelt het programma niet alleen het formele, hiërarchische systeem - leiders die mensen helpen om hun taak goed uit te voeren - maar ook gedeeld leiderschap in teams, of samenwerkingen van organisaties, om problemen van groepen cliënten op te lossen. Daarbij is het nadrukkelijk de bedoeling dat het samenwerkingsverband gezamenlijk de onderzoeksagenda opstelt en van elkaar leert. Ook wordt er een meerjarig trendonderzoek verricht, waarbij wordt gekeken hoe leiderschap in publieke organisaties zich in de loop der tijd ontwikkelt.
Kunst
Het juiste leiderschap is een enorme voorwaarde voor publieke organisaties om hun complexe opgaven uit te voeren, stelt hoogleraar Ben Kuipers, die het samenwerkingsverband vanuit het LLC coördineert. ‘Publieke opgaven zijn dermate ingewikkeld dat het organisaties nooit lukt om er in hun eentje aan te werken. Of je het nou hebt over vraagstukken op gebied van duurzaamheid of wonen of sociale ongelijkheid: er zijn altijd meerdere partijen voor nodig. Maar ook bínnen elke publieke organisatie is het een kunst om de enorme diversiteit aan expertise en inzichten bij elkaar te brengen en tot oplossingen te komen.’
Welke impact heeft dat leiderschap dan precies op die organisaties, en wat merkt de maatschappij daarvan? Kuipers geeft drie specifieke voorbeelden:
1. Netwerkleiderschap van de politie bij veiligheidsvraagstukken
De politie is een partner binnen veiligheidsnetnetwerken waar ook andere organisaties, zoals het OM, de reclassering of Dienst Justitiële Inrichtingen, betrokken zijn. Binnen dit soort netwerken is er niet één eindverantwoordelijke bij het te lijf gaan van vraagstukken. Zo is ervoor zorgen dat recidivisten niet opnieuw in de fout gaan, of hen helpen als ze tóch weer een misdrijf plegen, een taak van alle betrokken partijen. De politie wil dan graag weten welke bijdrage hun mensen met hun leiderschap kunnen leveren, om ervoor te zorgen dat het netwerk zijn doelen behaalt én de eigen organisatie hierin wordt meegenomen. Het leiderschap verbetert door middel van onderzoek en interventies in het netwerk.
2. Gedeeld leiderschap van ambtenaren
Kuipers wijst ook op de rol van ambtenaren. ‘Twee directies van het ministerie van BZK zijn verantwoordelijk voor het rijksbeleid en de ontwikkeling van overheidsmanagers van top tot operatie. Deze directies beseffen dat juist gedeeld leiderschap ook heel belangrijk is. Bijvoorbeeld in het geval van ambtenaren die geen formeel leidinggevende positie hebben, maar wel aan complexe overheidstaken werken. Juist die formele leiders moeten dat gedeeld leiderschap ook bij anderen stimuleren. De vraag is: hoe geef je leiding aan leiderschap? Dit samenwerkingsverband helpt om antwoorden op die vraag te geven.’
3. Inclusiviteit in gemeente Rotterdam
De gemeente Rotterdam wil graag een afspiegeling zijn van de stad, waarin alle bevolkingsgroepen vertegenwoordigd zijn. Want juist op die manier kan de gemeente haar inwoners begrijpen en helpen. De gemeente moet dan een aantrekkelijke werkgever zijn, waar iedereen zich thuis voelt. Welk type leiderschap zorgt ervoor dat de gemeente een aantrekkelijk en veilig klimaat heeft dat doorwerkt in het contact tussen gemeentelijke ambtenaren en burgers? Waarbij ambtenaren luisteren naar diverseperspectieven en open staan voor andere geluiden? Het samenwerkingsverband gaat daar onderzoek naar doen.
Het programma ‘Publiek Leiderschap in Samenwerking’ bestaat op dit moment uit acht partners die de komende drie jaar aan de slag gaan met een onderzoeksagenda. Deelnemers zijn; de Sociale Verzekeringsbank (SVB), Gemeente Leiden, Hoogheemraadschap van Rijnland, Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (in het bijzonder de directoraten generaal Algemene Bestuursdienst en Digitalisering en Overheidsorganisaties), de Politie (in het bijzonder de School voor Politieleiderschap), Gemeente Rotterdam, Douane en de Universiteit Leiden.
Het Leiden Leadership Centre is ‘gevestigd’ op de Campus Den Haag van de Universiteit Leiden en maakt gebruik van expertises uit verschillende faculteiten zoals Bestuurskunde, Rechten, Sociale Wetenschappen en Geneeskunde. Andere publieke organisaties zijn van harte welkom om tussentijds aan te sluiten, zegt Kuipers. ‘We streven ernaar om zoveel mogelijk 'lagen' uit de publieke sector te betrekken. Inspecties, bijvoorbeeld, zitten op dit moment nog niet in het verband en zijn zeer welkom.’