'Invloed informatietechnologie op controles marechaussee is beperkt'
Met het Schengenverdrag zijn systematische grenscontroles tussen EU-lidstaten grotendeels komen te vervallen. Oplossingen voor de veiligheidsrisico's die daarmee gepaard gaan, worden vaak gezocht in informatietechnologie. Tim Dekkers onderzocht hoe dergelijke technologie in deze context wordt toegepast en promoveert op 20 maart.
‘Informatie en informatietechnologie spelen een steeds belangrijkere rol in onze samenleving’, zegt Dekkers. ‘Een domein waar de ontwikkeling naar het informatiegestuurd werken goed zichtbaar is migratiecontrole. Het vervallen van systematische grenscontrole brengt veiligheidsrisico’s met zich mee nu er geen volledig zicht meer is op wie zich het land in en uit bewegen. Deze risico’s hebben in het maatschappelijk debat een prominente rol gekregen nu migranten in toenemende mate worden geassocieerd met criminaliteit.’
Overheden verzamelen steeds meer informatie over wie op welk moment hun grenzen passeert. Deze informatie kan vervolgens gebruikt worden voor risicoanalyses om potentieel risicovolle individuen te detecteren en wanneer nodig actie te ondernemen. ‘Hoewel er hoge verwachtingen zijn van dergelijk informatie en informatietechnologie, is er weinig onderzoek gedaan naar hoe deze in de praktijk gebruikt worden en of aan de verwachtingen wordt voldaan. Dit proefschrift beoogt meer inzicht te geven in het gebruik van informatie en informatietechnologie in migratiecontrole.’
Voor het onderzoek deed Dekkers een case study bij de Koninklijke Marechaussee, die verantwoordelijk is voor grenstoezicht in Nederland. Die controletaak wordt het Mobiel Toezicht Veiligheid (MTV) genoemd. ‘MTV-controles zijn gericht op het tegengaan van illegale migratie, identiteitsfraude en mensensmokkel. Hoewel deze controles worden uitgevoerd op snelwegen, vaarwegen treinen en luchthavens, richt dit onderzoek zich enkel op de controles op de snelwegen.’ Informatietechnologie heeft een prominente rol bij deze controletaak. ‘Met risicoanalyses wordt bepaald waar en wanneer controles het meeste effect zullen hebben. Daarnaast maakt de marechaussee gebruik van een slim camerasysteem om marechaussees te ondersteunen bij de keuze welke voertuigen wel en niet te controleren in het kader van de vreemdelingenwet. Middels observaties tijdens MTV-controles, groepsinterviews met marechaussees, interviews met beleidsmakers en documentanalyse wordt inzichtelijk gemaakt wat men wil bereiken met de informatie(technologie) en hoe dit in de praktijk tot uiting komt.’
Weinig toegevoegde waarde
Hoewel bij de beleidsmakers de verwachtingen van informatie en informatietechnologie hoog zijn, blijkt uit observaties en interviews met marechaussees dat de technologie slechts een beperkte impact heeft op beslissingen die tijdens MTV-controles worden genomen. ‘Marechaussees geven als onderliggende oorzaak aan dat de informatie die zij ontvangen vaak niet specifiek genoeg is en zien weinig toegevoegde waarde in het slimme camerasysteem dat hen moet ondersteunen.’
Daarnaast stelt de onderzoeker dat er een ontwikkeling zichtbaar is het doel van het MTV. ‘Waar de controles bij de invoering van het MTV een duidelijke oriëntatie op migratiecontrole hadden, wordt gedurende de tijd steeds meer waarde gehecht aan het element van criminaliteitsbestrijding, zowel op politiek als uitvoerend niveau. Dit levert frictie op met de officiële doelstelling van het MTV en de daarbij behorende bevoegdheden van marechaussees.’
Hoewel het MTV zich volgens deze doelstelling zou moeten richten op illegale migratie, identiteitsfraude en mensensmokkel, letten marechaussees in de praktijk ook op fenomenen zoals drugshandel, mensenhandel en witwassen van geld, zegt Dekkers. ‘Deze ontwikkeling van het MTV als instrument voor criminaliteitsbestrijding wordt versterkt door het slimme camerasysteem dat is ontwikkeld in het kader van toezicht op de vreemdelingenwet in te zetten voor strafrechtelijke doeleinden.’
Promotor prof. mr. dr. M.A.H. van der Woude:
'Tim's onderzoek is uniek in de zin dat hij empirisch onderzoek heeft verricht naar de wisselwerking tussen technologie en 'mensenwerk' binnen de context van grenstoezicht. Dit is een belangrijk onderwerp waar we eigenlijk nog niet veel over weten. Tim's proefschrift gaat daar zeker verandering in brengen. Samen met zijn collega Jelmer Brouwer heeft hij urenlang aan de landsgrenzen van Nederland gestaan – in weer en wind – om daar bijzonder en baanbrekend veldwerk te verrichten onder de medewerkers van de Koninklijke Marechaussee.'
Promotor prof. dr. J.P. van der Leun:
'Tim heeft naast al dat veldwerk gestaag doorgewerkt en het resultaat mag er zijn, een prachtig proefschrift gebaseerd op artikelen die allemaal reeds gepubliceerd of geaccepteerd zijn door internationale peer-reviewed journals. Zijn maatschappelijk relevante onderzoek is bekroond met een mooie baan bij de Inspectie voor Justitie en Veiligheid. Als promotoren werken we al jaren met veel genoegen samen en hopen binnen niet al te lange tijd nog meer promovendi naar de eindstreep te brengen.'
Tekst: Floris van den Driesche
Mail de redactie