Etnisch profileren is een veelvoorkomend thema in hedendaagse discussies en heeft aanzienlijke gevolgen voor individuen en gemeenschappen die hierdoor te maken krijgen met (gevoelens van) stigmatisering, discriminatie en racisme. Etnisch profileren door wetshandhavingsfunctionarissen veroorzaakt ook maatschappelijke schade die kan bijdragen aan afnemend vertrouwen in de overheid en haar instanties.

Terwijl discussies over etnisch profileren in Nederland aanvankelijk gericht waren op de acties van de Nederlandse Nationale Politie, heeft de uitspraak van 2023 tegen de Koninklijke Marechaussee betreffende hun activiteiten in de intra-Schengen grensgebieden aangetoond dat etnisch profileren ook plaatsvindt in de context van het zogenoemde grenspolitiewerk. Hoewel er veel onderzoek is naar de organisatorische factoren en dynamiek in reguliere politieorganisaties die bijdragen aan problematische praktijken zoals etnische profilering, ontbreekt dit onderzoek voor organisaties als de Koninklijke Marechaussee die opereren op het snijvlak van politiewerk, defensievraagstukken en migratietoezicht. Bovendien ontbreekt onderzoek naar wat het betekent om deel uit te maken van een organisatie die zich aantoonbaar schuldig heeft gemaakt aan etnisch profileren. Als gevolg hiervan missen we mogelijk belangrijke inzichten en kansen over hoe we daadwerkelijk geracialiseerde besluitvormingspraktijken van binnenuit kunnen veranderen.

Dit onderzoek zal deze vraag daarom op een holistische manier benaderen, waarbij aandacht wordt besteed aan de veel gelaagde en onderling verbonden complexiteiten van Europese, nationale, organisatorische en individuele dynamieken, belangen en overtuigingen zoals ze aanwezig zijn in de intra-Schengen grensgebieden.

Een perspectief via 'emoties'
Grenspolitiewerk zal worden benaderd als een vorm van 'emotioneel' werk, waarbij grensbeambten worden geanalyseerd door de lens van 'emoties'. Dit zal diepere inzichten bieden in individuele, organisatorische en sociale normen en de spanningen die tussen deze worden ervaren. Bovendien zal dit project de diepe verhalen van grenspolitieagenten blootleggen, die algemene normen van cultuur, organisatorische displayregels en innerlijke gevoelens en emoties omvatten. Deze factoren kunnen iemand vormen in hun persoon en activiteiten, wat van invloed zal zijn op de manier waarop ze situaties inschatten en beslissingen nemen. Deze inzichten dragen bij aan een completer beeld van de problemen met etnisch profileren en kunnen daarmee wellicht dienen als startpunten voor interventies en verbeteringen voor de organisatie, maar ook als een vertrekpunt voor een maatschappijbrede constructieve dialoog over deze problematiek waarin alle perspectieven evenredig zijn vertegenwoordigd.

Wetenschappelijk en artistiek onderzoek
Om de (geo)politieke, sociale en juridische complexiteit van het veld binnen de organisatie en degenen die binnen de organisatie moeten opereren te begrijpen, worden verschillende onderzoeksmethoden gebruikt. Eerder verzamelde kwalitatieve gegevens in Nederland (2013-2015 en 2021) en Polen (2018-2019) zullen worden geanalyseerd door de conceptuele lens van emotioneel werk en zullen als instappunt dienen voor het artistieke onderzoek. Naast het hergebruiken van gegevens, zullen er ook nieuwe gegevens worden verzameld. Door diepgaande interviews, documentanalyse, focusgroepsessies en artistieke interventies zal een dieper inzicht worden verkregen in het grenspolitiewerk met onderliggende beslissingen en emoties van grensfunctionarissen.

De output van het onderzoek zal divers zijn om op die manier de verschillende publieken die bij deze thematiek betrokken zijn - de samenleving, de uitvoeringsorganisaties en de slachtoffers van etnisch profileren – zo goed mogelijk te bereiken. Naast beleidsnota’s en wetenschappelijke publicaties moet er ook worden gedacht aan infographics, een trainingsmodule voor grenspolitieambtenaren, een podcastserie en diverse (online en offline) kunstuitingen.

Vragen?
Voor vragen over dit project kunt u contact opnemen met de hoofdonderzoeker, Professor Maartje van der Woude, via m.a.h.vanderwoude@law.leidenuniv.nl  of stuur een bericht naar borderlands@law.leidenuniv.nl.