Summer school spijkert bij over kinderrechten
Door digitalisering en ondermaatse vluchtelingenopvang zijn kinderrechten in het gedrang. Daarvoor waarschuwt hoogleraar Ton Liefaard. Zijn afdeling houdt er een summer school over.
De summer school Frontiers of Children’s Rights vindt plaats van 11 tot 15 juli en is een initiatief van de afdeling Jeugdrecht en het Grotius Centre for International Legal Studies van de Universiteit Leiden. Tijdens deze week krijgen de 30 deelnemers een spoedcursus kinderrechten. Veel van die deelnemers hebben vanuit hun professionele achtergrond dagelijks met het thema te maken, omdat ze als hulpverlener, jurist of ambtenaar werken. Dit jaar nemen er bijvoorbeeld juristen van het Inter-Amerikaanse Hof voor de Rechten van de Mens in Costa Rica deel, maar ook ambtenaren uit Sint Maarten en Curaçao.
Extra kwetsbaar
Sinds de ondertekening van het VN-kinderrechtenverdrag in 1989 is er steeds meer aandacht voor kinderrechten. Zo zijn er belangrijke stappen gezet in de strijd tegen kindermishandeling en uitbuiting. Maar we zijn er nog lang niet, waarschuwt Ton Liefaard. Hij bezet sinds 2012 de UNICEF leerstoel Kinderrechten, en is één van de docenten van de summer school. ‘We zien bijvoorbeeld dat kinderen online extra kwetsbaar zijn. Ze zijn immers gevoeliger voor de prikkels van marketing en seksuele uitbuiting. Dat vraagt om nieuwe vormen van bescherming. Nu is vooral de staat verantwoordelijk voor de veiligheid van kinderen, maar misschien moeten we naar een model waar ook ondernemingen verantwoordelijkheid dragen.’
Migratiestroom
Daarnaast is ook de migratiestroom naar Europa een grote bedreiging voor minderjarigen. Volgens hulporganisatie Save the Children kwamen enkel in 2015 al 26.000 alleenreizende kinderen naar Europa. Een deel daarvan verdween van de radar, mogelijk omdat ze in de prostitutie of kinderarbeid belandden. Bereiken zij hun eindbestemming wel, dan zijn de problemen echter nog niet voorbij. Liefaard: ‘In Nederland moeten vluchtelingkinderen bijvoorbeeld vaak verhuizen tussen opvanglocaties, en de toegang tot onderwijs is niet altijd gegarandeerd. Ook is er nog weinig aandacht voor traumatische ervaringen in het land van herkomst en onderweg naar Europa.’
Politieke onwil
‘We zijn ons er onvoldoende van bewust hoeveel schade dit kan aanrichten bij deze kinderen. Dat zie je pas als je de macroproblemen terugbrengt tot de problemen van één kind’, zegt Liefaard. ‘Maar politieke onwil en onmacht staan een duurzame oplossing in de weg. Politici zeggen geregeld dat ze de grote toestroom niet zagen aankomen. Maar dat is onwaar of naïef: de conflicten in het Midden-Oosten duren al jaren, en het viel te verwachten dat de landen in de regio niet al die mensen kunnen opvangen.’
Perspectieven
Deelnemers maken tijdens de summer school kennis met verschillende perspectieven om naar deze en andere problemen te kijken. Zo zal een wetenschapper vertellen over de rechten van migranten en de plichten van overheden. Een beleidsmaker van het ministerie van Veiligheid en Justitie vertelt over de praktische vertaling in het land van aankomst, bijvoorbeeld op het gebied van huisvesting en scholing. En een medewerker van UNICEF zal hierop reflecteren vanuit het perspectief van de kindvluchteling zelf.
Dienstbaar
Liefaard hoopt dat de deelnemers na de summer school met veel nieuwe kennis en inspiratie terug naar huis gaan. ‘Wetenschappelijk onderzoek moet dienstbaar zijn aan de praktijk, zeker in mijn kennisveld’, zegt hij. ‘Daarom is het belangrijk dat we onze kennis zo goed mogelijk overdragen. Daarnaast biedt de zomerschool deelnemers de mogelijkheid om op hun eigen werkzaamheden te reflecteren en om een netwerk op te bouwen.’
Kinderrechten in Leiden
Lange tijd ontbrak het in Nederland aan structurele aandacht voor kinderrechten in wetenschappelijk onderzoek en onderwijs. Daar kwam verandering in toen Ton Liefaard in 2012 hoogleraar werd op de UNICEF Leerstoel. Dat is een initiatief van UNICEF, Universiteit Leiden en het Leids Universiteits Fonds (LUF). Sinds die tijd is de universiteit uitgegroeid tot internationaal kenniscentrum op het gebied van kinderrechten, met een uniek masterprogramma. Een belangrijk deel van de studenten komt uit niet-Westerse landen waar kinderrechten soms nog onder de maat zijn.