Harry Fokkens vertrekt na 30 jaar bij ARCHON
Prof.dr. Harry Fokkens neemt afscheid van de ARCHON onderzoeksschool, waar hij zo’n 30 jaar bij betrokken is geweest. Een aanzienlijk deel (1998 tot 2016) was hij wetenschappelijk directeur van de organisatie. Hij blikt terug op een bewogen periode. “De rol van ARCHON is enorm belangrijk.”
Penvoerder
Vanaf de oprichting van ARCHON eind jaren ‘80 is de Leidse Archeologie nauw betrokken geweest bij de organisatie. Tot aan begin 2018 was de Faculteit der Archeologie penvoerder, toen nam de Vrije Universiteit deze rol over. Harry zelf was sinds de oprichting nauw betrokken bij het reilen en zeilen van ARCHON. “Aanvankelijk was Leendert Louwe Kooijmans directeur, vervolgens heeft Wil Roebroeks het overgenomen en daarna ik, ergens rond het jaar 2000.”
Onderzoekschool
Maar wat hield dat directeurschap precies in? “Tot 2011 de zaak een beetje warmhouden.” Harry legt uit dat ARCHON aanvankelijk een snelle start maakte door overheidssubsidies en deelnemende universiteiten droegen een bepaald bedrag bij. Maar op een gegeven moment droogde de geldstroom op.
“Rond 2010-2011 werd er een nieuw subsidieprogramma voor de Geesteswetenschappen gelanceerd, onder de naam Duurzame Geesteswetenschappen.” Onder deze vlag werden er nieuwe onderzoekscholen geformeerd. ARCHON ging verder als onderzoekschool in de Geesteswetenschappen. Vanaf dat moment was er weer geld. “We konden weer een bureau opzetten en cursussen organiseren. ARCHON ging 5 EC per jaar aan RMA en PhD-onderwijs organiseren. Vanaf 2011 had mijn taak als directeur weer inhoud.”
Kwaliteitsnorm
ARCHON vertegenwoordigt ook de universitaire wereld in de niet-universitaire wereld: sinds de oprichting al een belangrijke taak. Mede namens ARCHON heeft Harry mee gewerkt aan het opstellen van de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA). Na de invoering daarvan, in 2001, werd er het Centraal College van Deskundigen (CCvD) ingesteld dat verantwoordelijk is voor het onderhoud van de KNA en de rol daarvan in het Nederlands archeologisch bestel. “Daar heb ik van het begin af aan in gezeten. Met dit werk stop ik nu ook.”
In deze rol heeft Harry namens Archon gezorgd via inspraak op het wetsontwerp van de herziene monumentenwet dat universiteiten wel bevoegd zijn om op te graven zonder dat ze gecertificeerd hoeven te zijn. Qua werklast zou dat voor de onderwijsinstellingen onmogelijk zijn. "Maar we moeten natuurlijk wel studenten kunnen opleiden en af en toe innovatieve methoden kunnen uitproberen.”
Wapenfeit
Maar dat is niet Harry’s grootste ‘wapenfeit’. “Tot twee keer toe heb ik samen met Roswitha Manning en Barbara Oosterwijk een aanvraag ingediend bij het NWO graduate programme. Dat heeft enorm veel energie en tijd gekost.” De eerste keer werd de aanvraag afgewezen, maar de tweede keer was het raak. “We konden er in Groningen, Amsterdam en Leiden vier promovendi mee aannemen! Dat was een mooi ding.”
Pensioen
De reden dat Harry nu stopt is dat hij met pensioen gaat. “En bovendien, ik heb het 30 jaar gedaan. Het is veel werk, onder meer ook door de combinatie met het werk in het Centraal College van Deskundigen. Voordurend moeten we daar zien te voorkomen dat opleidingseisen worden ondermijnd. Met Nico Roymans van de VU heb ik een traject gelopen voor de erkenning van verworven competenties. En ik heb deelgenomen aan diverse commissies om te voorkomen dat mensen een master- of bachelordiploma konden verwerven puur op basis van werkervaring in het veld.” Archon vreest dat anders het universitaire Master diploma waardeloos wordt. Archon vindt dat de masteropleiding essentieel is, ook voor het functioneren van de commerciele archeologie. "Wij leren studenten immers hoe je onderzoeksontwerpen moet formuleren die wetenschappelijke meerwaarde creëren. Dat is essentieel voor de maatschappelijke waarde van ons vak.”
Dankwoord
Het bestuur van de Faculteit der Archeologie bedankt Harry Fokkens voor zijn jarenlange inzet in het bestuur van ARCHON en de stevige bijdrage die hij heeft geleverd aan de Nederlandse archeologie.