‘Peilingen kunnen heel nuttig zijn’
De Leidse politicoloog Tom Louwerse onderzoekt het ontwerp van stemhulpen. Alumnimagazine Leidraad legde Louwerse, die ook Peilingwijzer ontwikkelde, in aanloop naar de verkiezingen in ons land nu zelf eens een aantal stellingen voor.
Stelling 1: Kiezers hebben een stemhulp hard nodig nu er zoveel partijen meedoen.
‘Eens. Veel kiezers twijfelen tussen een bepaalde set partijen. Dan kan een stemwijzer helpen om te zien met welke partijen je het vaak eens bent. Zo gebruiken de meeste mensen ze ook. Het is niet zo dat mensen die eigenlijk geen PVV wilden stemmen, dat toch gaan doen als dat uit de stemwijzer komt.'
'De stemwijzers zelf vermijden ook om de uitkomst een stemadvies te noemen. Het is een hulpmiddel om je positie in het politieke landschap te bepalen. En die positie wordt vaak ruimtelijk weergegeven, of in een top-drie. Met name StemWijzer en Kieskompas worden op een serieuze manier in elkaar gezet. Die nodigen je uit om vanaf het uitslagscherm nog door te klikken en te kijken waar dan de verschillen zitten tussen partijen, of tussen jouw partij en jouw standpunten. Het helpt je stemmen op inhoud, en dat willen mensen graag. Veel kiezers vinden niet meteen overal wat van. Dat is de kritiek van collega-politicologen: dat stemwijzers doen alsof we overal een mening over hebben. Maar je kunt ze ook zien als een hulpmiddel bij het vormen van standpunten.’
Stelling 2: Je hebt als zwevende kiezer eigenlijk niets aan StemWijzer of Kieskompas.
‘Oneens. Een trouwe partijvolger heeft er niets aan. Maar iemand die open staat voor meerdere partijen, als dat je definitie van een zwevende kiezer is, kan ze goed gebruiken. Uit onderzoek blijkt ook dat het die mensen zijn bij wie zo’n stemhulp mede hun uiteindelijke besluit bepaalt. Veel twijfelaars zoeken bevestiging. Die denken erover om op een bepaalde partij te stemmen, en komt die dan op de eerste of tweede plek uit? Mooi, dan wordt dat hem.’
Stelling 3: In de VS zaten bijna alle peilingen ernaast. We hoeven ze dus niet meer serieus te nemen.
‘Niet geheel eens. Je kunt niet stellen dat ‘bijna alle peilingen ernaast’ zaten. De nationale peilingen (dus de zogenoemde popular vote) gaven op het laatst Clinton 3,2% voorsprong; de voorlopige uitslag is nu +1.8% voor Clinton. Dat is een vrij klein verschil. Waar het mis ging, was dat Trump het in een aantal belangrijke staten veel beter deed dan de peilingen suggereerden. In die staten was er een probleem met de peilingen.'
'En inderdaad, alle modellen die op basis van peilingen voor staten en nationale peilingen een inschatting maakten, gaven Clinton de meeste kans. Maar ook daarin zat behoorlijke variatie: de bekende website 538 gaf Trump 30% kans op winst. Neemt niet weg dat ook naar die modellen goed moet worden gekeken, want sommige modellen gaven Clinton meer dan 95% kans.
Wat dit voor Nederland betekent: bekijk peilingen als een globale indicator van de krachtsverhoudingen tussen partijen en de trends in die steun, maar neem de cijfers met een korreltje zout.’
Lees verder in ons gratis alumnimagazine Leidraad.
Over alumnimagazine Leidraad
Drie keer per jaar geeft de Universiteit Leiden alumnimagazine Leidraad uit. Leidraad is een uitgave van het Alumnibureau van de Universiteit Leiden en wordt gratis verstuurd aan alle oud-studenten van de universiteit. Alle alumni van de Universiteit Leiden ontvangen de Leidraad kosteloos en automatisch na hun afstuderen. Voor andere belangstellenden is een abonnement op aanvraag beschikbaar.