Inheemse volkeren beschermd
Leidse wetenschappers proberen te voorkomen dat talen en culturen van inheemse volkeren verloren gaan. Lees meer over hun werk in een nieuw wetenschapsdossier.
Vernietiging van erfgoed
Ongeveer 400 miljoen mensen in Centraal en Zuid-Amerika, Afrika en Azië behoren tot een inheems volk. De invloed van het Westen op de inheemse volken wordt onderschat. Enerzijds is er de inbreuk van (grotendeels Westerse) transnationale bedrijven op grondgebied en het erfgoed van de volken. Houtkap, mijnbouw en de bouw van waterkrachtcentrales vernietigen (soms immaterieel) cultureel erfgoed. En anderzijds ontberen inheemse volken, door de erfenis van Westers kolonialisme, rechten die wij in het Westen heel normaal vinden. Bijvoorbeeld het recht op zelfbeschikking of onderwijs in je eigen taal.
5.000 van de 7.000 wereldtalen zullen verdwijnen
De volkeren worden het slachtoffer van beleid door regeringen die geen oog hebben voor de inheemse belangen. Dat is het meest zichtbaar in inheemse talen, die in het eigen land niet worden onderwezen of bestudeerd. Van de ruim 7.000 talen die in de wereld bestaan, zullen er in de komende honderd jaren zo’n 5.000 tot 6.000 talen verdwijnen. Met de vernietiging van erfgoed en het uitsterven van de taal verdwijnen unieke inzichten in het leven. Ook kennis over onder meer gezondheidszorg en natuur dreigen verloren te gaan.
Kennis delen
Leidse archeologen, in samenwerking met juristen en geesteswetenschappers, spannen zich in om deze vernietiging tegen te gaan. Dat begint bij het onder de aandacht brengen van rechten van volkeren bij beleidsmakers en bij de volkeren zelf. De onderzoekers reizen naar dorpen, delen daar hun kennis en gaan met volken in gesprek over de betekenis van onder meer beeldschriften en gebouwen. Over hun werk is nu een uitgebreid wetenschapsdossier ‘Inheemse volkeren beschermd’ verschenen.
Elf manieren om ‘in’ te zeggen
Het dossier vertelt over de ontsluiting van betekenissen van eeuwenoude rituelen en gebouwen (zoals het tempelcomplex Oxkintok van de Maya’s). De wetenschappers (her)ontdekken deze kennis in samenwerking met volkeren zelf. Dat gaat onder meer over inzichten op het gebied van geneeskunde, religie en filosofie. Taalkundige Eithne Carlin, die de taal van volken in het Amazonegebied bestudeert, constateert bijvoorbeeld dat met het uitsterven van taal unieke wereldbeelden verdwijnen. ‘In Caribische talen zijn er elf verschillende manieren om ‘in’ te zeggen, afhankelijk van waar een voorwerp zich precies in bevindt: in een open veld, een huis, of een bos. Dat is zo omdat dat volken in dit gebied zo hun omgeving waarnemen. Je moet je voorstellen: als je in het bos leeft, leef je in een soort put. Je ziet geen horizon, je hebt een heel beperkt beeld van je omgeving. Wat je wél ziet, is detail. Elke variatie van een blad in vijftig bomen om je heen. Het is een totaal andere manier van leven. Die levenswijze zit besloten in de taal.’
Vanuit verschillende disciplines werken onderzoekers van de Universiteit Leiden samen aan een veilige, gezonde, duurzame, welvarende en rechtvaardige wereld. U leest hierover in onze wetenschapsdossiers, waarvan het dossier 'Inheemse volkeren beschermd' deel uitmaakt. Klik in de balk rechts voor een overzicht van alle wetenschapsdossiers.