Gert Jan Lammers is bijzonder hoogleraar neurologie met de leeropdracht: Slaapstoornissen, in het bijzonder narcolepsie en verwante vigilantiestoornissen. Hij is medisch hoofd van de derdelijns Slaap-Waakcentra van SEIN (Heemstede, Zwolle en Groningen) en daarnaast verbonden aan de afdeling neurologie van het LUMC. Het slaap-Waakcentrum van SEIN is door de NFU aangemerkt als expertisecentrum voor narcolepsie en gerelateerde aandoeningen. De leerstoel is de eerste in Nederland die zich richt op slaapgeneeskunde in de volle breedte. Gert Jan Lammers is voorzitter van de Slaapgeneeskunde Vereniging Nederland (SVNL) en medeoprichter en oud-president (2007-2014) van “the European Narcolepsy Network (EU-NN)”.

Meer informatie over Gert Jan Lammers

Slaap

We slapen ongeveer een derde van ons leven. Slaap is een basale en vitale functie, onlosmakelijk verbonden met andere basale lichaamsfuncties als bewustzijn, stofwisseling en circadiane ritmiek. Het is dan ook niet verwonderlijk dat slaapstoornissen een grote impact hebben op het welbevinden en functioneren.

Slaapstoornissen komen zeer frequent voor, bovendien moduleren slaap(stoornissen) uitingen van neurologische en psychiatrische stoornissen.

Ondanks het grote belang van slaap en de in de laatste decennia sterk toegenomen kennis weten we nog weinig over waarom we slapen en waarom er grote verschillen in slaapbehoefte zijn tussen mensen. Meer kennis over deze fundamentele vragen is nodig voor een optimale zorg voor mensen met slaapstoornissen. Omgekeerd kunnen we van slaapstoornissen leren over het hoe en waarom van slaap.

Problemen met in-en doorslapen zijn de meest voorkomende slaapklachten en slapeloosheid (insomnie) is de meest gestelde slaapdiagnose. Er is echter ook een relevant percentage van de bevolking met klachten van een verhoogde slaapneiging overdag. In de meeste gevallen zal dit door verkeerde leef- (en met name slaap-waak) gewoontes komen, echter het kan ook een gevolg zijn van een slaap aandoening. Niet iedereen realiseert zich dat een verhoogde slaapneiging overdag vrijwel altijd gepaard gaat met een gestoorde vigilantie (waakzaamheid) zich vooral uitend in problemen met volgehouden aandacht en soms ook met cognitieve klachten. Dit is niet alleen een probleem voor degene die eraan lijdt, maar ook voor de maatschappij: het leidt tot verminderde productiviteit en een verhoogd risico op ongevallen in het verkeer en op het werk.

De meeste voorkomende en bekendste aandoening die tot een verhoogde slaapneiging overdag leidt is slaap apneu. Een minder vaak voorkomende oorzaak is narcolepsie, een aandoening gekenmerkt door een onvermogen langdurig achtereen wakker en geconcentreerd te blijven, met eveneens een onvermogen langdurig achtereen in slaap te blijven. Daarnaast intrigerende maar invaliderende verschijnselen als spierverslapping bij emoties (kataplexie), levensechte droomervaringen (hypnagoge hallucinaties) en een kortdurend onvermogen te bewegen bij inslapen of wakker worden (slaap paralyse). Narcolepsie wordt veroorzaakt door het selectief verdwijnen van hypocretine producerende cellen in de hersenen. Deze ontdekking werd in een samenwerkingsverband met Stanford University door Gert Jan Lammers gedaan.

Onderzoek

Zijn huidige onderzoek richt zich met name op vervolgvragen die zijn gerezen naar aanleiding van de ontdekking dat hypocretine deficiëntie tot narcolepsie leidt. Verdwijnen de hypocretine cellen door een auto-immuun reactie? Wat zijn de effecten van hypocretine tekort naast de effecten op slaap(regulatie)? Hoe is narcolepsie het beste te behandelen? Wat leren we van narcolepsie over slaap in het algemeen en behandeling van andere slaapstoornissen?

Onderwijs

Vooralsnog is er in de opleiding geneeskunde weinig aandacht voor gezonde slaap als onderdeel van een gezonde levensstijl en evenmin voor slaapstoornissen, het onderkennen, voorkomen en behandelen ervan. Onderdeel van de leeropdracht is het uitbreiden van het onderwijsaanbod op het gebied van slaap(stoornissen) in het curriculum van de studie geneeskunde in Leiden

Wetenschappelijke carrière

Gert Jan Lammers volgde zijn opleiding geneeskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen. In het LUMC (het toenmalige AZL) werd hij opgeleid tot neuroloog en klinisch neurofysioloog. Sindsdien is hij als algemeen neuroloog aangesteld geweest in het LUMC. In 1999 is hij in Leiden gepromoveerd op het proefschrift getiteld: “Narcolepsy”. In 2013 verwierf hij de kwalificatie ‘Somnoloog’ van de European Sleep Research Society’. In hetzelfde jaar stichtte hij een derdelijns Slaap-Waakcentrum in Heemstede onder de vlag van SEIN. Sinds 2015 is hij medisch hoofd van alle Slaap-Waaklocaties van SEIN (Heemstede, Zwolle en Groningen.

Publicaties