Een filosofie van het goede leven

Sinds Socrates de beroemde woorden sprak dat een niet onderzocht leven niet het waard is geleefd te worden, is de filosofie onlosmakelijk verbonden met een visie op het goede leven. Een filosofie van het goede leven bestaat enerzijds uit een opvatting hoe de wereld in elkaar steekt (metafysica) en anderzijds uit een set van principes of standaarden die gevolgd moeten worden om het leven volledig te benutten (ethiek). In deze colleges zullen we de verschillende filosofieën van het goede leven bestuderen: van het goede leven van Aristoteles, Epicurus en de Stoïcijnen, tot de grote wereldreligies van het Christendom, Boeddhisme, Islam, Jodendom en Daöisme. Aan het einde van de collegereeks zullen we een blik werpen op hedendaagse filosofieën van het goede leven, waarin met name de worsteling tussen secularisering, technologie en zingeving naar voren komt.

Afbeelding van Geluk uit Aspetti di vita quotidiani, uit de 14e eeuw

Opzet van de colleges

Deel I: De wijsheid van de antieke Griekse filosofie

College 1: Aristoteles en het goede leven als eudaimonia
Aristoteles, Ethica.
College 2: Epicurisme
Epicurus, Brieven en maximen.
College 3: De Stoïcijnen
Seneca, Brieven over het juiste leven.
Marcus Aurelius, Persoonlijke notities.

Deel II: Het goede leven volgens de wereldreligies

College 4: Boeddhisme
Karl Jaspers, Boeddha.
College 5: Daoïsme
De Zhuangzi. Hoofdstuk 2.
De Daodejing.
College 6: Het Christendom
Thomas van Aquino, Summa Theologica.
Augustinus, Belijdenissen.
College 7: Het Jodendom
Franz Rosenzweig, De ster van de verlossing.
Emmanuel Levinas, Totaliteit en oneindigheid
Maimonides, Guide of the perplexed.
College 8: De Islam
Osman Bakar, Al-Farabi: Life, works and significance.
Ibn Rushd (Averroes), Geloof en wetenschap in de islam.

Deel III: Het goede leven en de moderne filosofie

College 9: Nihilisme en secularisering
Hubert Dreyfus, All Things Shining. Reading the Western classics to find meaning in a secular age.
Gianni Vattimo, Ik geloof dat ik geloof.
College 10: Een cultuur op drift?
Ad Verbrugge, Tijd van onbehagen.
Alain de Botton, De architectuur van het geluk.

Werkvorm

10 hoorcolleges van twee college-uren.
Thuis ca. 2 uur voorbereiden per bijeenkomst.

Er wordt geen kennis voorondersteld. Maar aangeraden wordt om vooraf aan het college De Wereld van Sofie te lezen van Jostein Gaarder.

Studiemateriaal

Teksten (voornamelijk Nederlandstalig) worden via een reader aangeboden
Powerpoint presentatie wordt vooraf aan het college beschikbaar gesteld.

Opnames van de colleges met studiemateriaal € 250

NB U kunt de opnames bekijken via Brightspace, de universitaire leeromgeving. Ze blijven beschikbaar tot 31 juli 2022.

Docent

Martine Berenpas studeerde gezondheidspsychologie en wijsbegeerte aan de Universiteit Leiden en is momenteel bezig met haar promotietraject. In haar onderzoek vergelijkt zij het denken van Emmanuel Levinas met het klassiek Daoïsme van Laozi en Zhuangzi.

Martine Berenpas op de website van de Universiteit Leiden.

HOVisten over deze docent

Na haar colleges over de geschiede nis van het Boeddhisme in 2021:

Heel goede docent. Ze is open, enthousiast en heel vriendelijk. Ze brengt de stof duidelijk over, zoekt goed interactie met cursisten en checkt herhaaldelijk of de stof begrepen wordt. Het was erg prettig om naar haar te luisteren.

Podcast

Martine Berenpas werd door Studium Generale geinterviewd over de filosoof René Girard. De podcast is gepubliceerd in Radio Horzelnest.