Burgerschap: identiteitsvorming door geschiedschrijving
Steeds meer burgers in Azië hebben behoefte om een sterke eigen identiteit te vormen. Dat komt onder meer door mondialisering en het besef dat Aziatische landen zoals China en India uitgroeien tot nieuwe wereldmachten. Hoogleraar Hilde De Weerdt onderzoekt hoe in China politieke ideeën en nationale identiteit zich door de eeuwen heen verspreidden. Ze ziet hierin vooral een belangrijke rol weggelegd voor de culturele elite.
Geschiedenis en moderniteit zijn voor veel Aziatische burgers sterk met elkaar verweven. Zo staan in hedendaagse self help-boeken veel traditionele teksten. Die teksten gaan over universele principes waar men in allerlei verbanden graag op teruggrijpt. Dat teruggrijpen naar Chinese tradities is belangrijk voor Chinezen omdat ze het gevoel hebben vooral door Westerse ideeën te worden beïnvloed. Teruggrijpen verschaft hen een identiteit als 'Chinese burger'. Geschiedenis en traditie zijn ook van groot belang voor de moderne regeringen in China. Men wil door het volk worden gezien als een betrouwbare overheid, met een beleid dat voortbouwt op tradities en geschiedenis. Geschiedenis wordt bijvoorbeeld gebruikt als legitimering voor China om het eigendom te claimen van eilanden in de Zuid-Chinese Zee. Over die eilanden sleept al jarenlang een conflict met Japan.
Politiek denken
De Weerdt bekijkt onder andere hoe een dialoog tussen een krijgshaftige keizer en zijn ministers zich vanaf de 8e eeuw verspreidde door Oost- en Centraal-Azië (China, Korea, Japan en Mongolië). "Het politieke denken in deze dialogen pleitte voor coöperatie tussen verschillende machtsniveaus in bestuur, en is ook nu nog zeer actueel. De tekst wordt door de Chinese minister-president en een vroegere minister van Zuid-Korea aangehaald als een bron waarop ze hun beleid baseren."
China: geen aaneengesloten geschiedenis
Hoe het moderne China is ontstaan, is een politiek gevoelige vraag. De moderne regeringen scheppen graag het beeld dat China al 5000 jaar lang één staat is. Maar eigenlijk is dat beeld niet juist: al in de 11e eeuw constateerde Sima Guang, een van de belangrijkste geschiedschrijvers van het land, dat er in de 1700 jaar daarvoor maar 500 jaar sprake was van één China. De rest van de tijd was het land verdeeld over meerdere heersers.
Hilde De Weerdt onderzoekt in een recent gepubliceerd boek hoe het beeld van een continue geschiedenis in het land onder het volk is ontstaan en concludeert dat dit vooral te danken is aan het aanslaan van dit idee onder de culturele elite. "De geletterde elite maakte vanaf de 12e eeuw gebruik van de boekdrukkunst om nieuws en kaarten in omloop te brengen die de eenheid van de natie benadrukten. De culturele elite bood heersers met Mongoolse en Mantsjoe wortels bovendien haar samenwerking aan wanneer zij erin slaagden om het Chinese grondgebied onder één bewind te brengen. Het is mogelijk om de verspreiding van ideeën en verhalen door de tijd heen te volgen omdat er in Chinese archieven veel notitieblokken, brieven, en andere persoonlijke documenten te vinden zijn. In deze 'blogs' van toen schreven mensen over hun gesprekken met anderen en over hoe zij kranten, kaarten, posters, en allerhande nieuws en informatie over het bestuur van het rijk lazen." Hilde De Weerdt ontwikkelde samen met een computerwetenschapper een digitaal platform om deze bronnen op een snelle manier te kunnen analyseren.
India: militant nationalisme
Ook in andere Aziatische landen speelt identiteitsvorming op basis van geschiedenis een belangrijke rol. Zo ziet politicoloog Ward Berenschot dat het claimen van 5000 jaar geschiedenis en benadrukken van waarden daarvan in interactie met Europa ook van toepassing is op India. "De geschiedenis van India laat groei van militant nationalisme zien, met een ideaal van een greater India. Het hameren op waarde van eigen cultuur is een bredere trend in het land. Tegelijk leidt dit nationalisme tot buitenlandse én binnenlandse spanningen. Niet alleen staat dit nationalisme een betere verhouding met buurlanden in de weg, er dreigt ook een sluipende ondermijning van India’s democratie doordat alternatieve, kritische geluiden als ‘onpatriotisch’ worden bestempeld”.