Universiteit Leiden

nl en

Civiel recht

Hans Nieuwenhuis

Hans Nieuwenhuis (1944-2015) heeft een grote en voortdurende invloed op het juridisch onderwijs, de rechtswetenschap en de rechtspraktijk.

Na zijn studie rechtsgeleerdheid in Leiden (1966-1971) werd Nieuwenhuis in Leiden wetenschappelijk medewerker (1971-1977). In 1979 promoveerde hij cum laude bij Auke Bloembergen op het proefschrift Drie beginselen van contractenrecht. Nieuwenhuis was op dat moment lector burgerlijk recht in Tilburg, waar hij na zijn promotie voor het eerst benoemd werd tot hoogleraar burgerlijk recht. Niet veel later volgde de benoeming tot hoogleraar burgerlijk recht in Leiden. Na een periode als decaan van de rechtenfaculteit werd Hans Nieuwenhuis in 1992 beëdigd als raadsheer in de Hoge Raad der Nederlanden. Na enige jaren in de Hoge Raad besloot hij zijn hart te volgen, dat in de wetenschap lag. Hij verliet de Hoge Raad in 1996 en werd opnieuw benoemd tot hoogleraar, ditmaal in Groningen. Vervolgens keerde hij terug naar Leiden, waar hij van 2001 tot aan zijn emeritaat in 2009 onderwijs gaf en onderzoek deed. Ook daarna bleef hij schrijven en onderwijzen, tot kort voor zijn overlijden in juni 2015.

Nieuwenhuis' werk

Als het predicaat uniek ergens past is dat bij het werk van Hans Nieuwenhuis. Het is breed. Er is vrijwel geen belangrijk leerstuk van burgerlijk recht waarover hij niet heeft geschreven. Zijn werk heeft bovendien een volstrekt eigen aard. Het kenmerkt zich door krachtige zinnen en een hoog associatief gehalte. Klassieke problemen van burgerlijk recht of van rechtsvinding door de rechter stelt Hans steeds vanuit een onverwachte invalshoek en aan de hand van aansprekende, eenvoudige voorbeelden in een nieuw licht. Steeds doorspekt met humor, licht ironische en provocerende observaties. Geschreven om het recht te onderwijzen, te doorgronden, geïnspireerd te raken en te genieten. Bedacht voor verschillend publiek: een helder handboek over de kern van het vermogensrecht (Hoofdstukken vermogensrecht) en een serie die niet meer is weg te denken uit de rechtspraktijk (Tekst & Commentaar), maar ook beschouwingen over de grote thema’s van het burgerlijk recht, over recht en literatuur en over rechtsvinding.

Voor een poging het oeuvre te duiden leze men Ars Aequi 2015, p. 835-840: Hoe begrip van burgerlijk recht mogelijk is. Over het werk van Hans Nieuwenhuis

Boeken en tijdschriftartikelen

Hoogtepunten uit Nieuwenhuis’ werk zijn – bijvoorbeeld – ‘Heuristiek en legitimatie van het rechterlijk oordeel’ (1976), zijn proefschrift Drie beginselen van contractenrecht (1979), ‘De Constitutie van het burgerlijk recht’ (2000), ‘Tekst en tijd. Het belang van het voortschrijden van de tijd bij uitleg van juridische teksten’ (2007), Onrechtmatige daden: Délits, unerlaubte Handlungen, torts (2008), ‘Multicultureel recht: hoe is het mogelijk?’ (2008) en Hoe is begrip van burgerlijk recht mogelijk (2007) en ‘Paternalisme, fraternalisme, egoïsme: een kleine catechismus van het contractenrecht’ (2009).

Redactionelen

Hans Nieuwenhuis beheerste bovendien als geen ander de stijlfiguur van de redactionelen, in met name Themis en het NTBR. Hij nam daarin niet alleen actuele ontwikkelingen in de rechtspraak op de korrel, bijvoorbeeld in ‘Disproportionele aansprakelijkheid’ (2006), maar ook ontwikkelingen in de academie, bijvoorbeeld in ‘Berichten uit de dissertatiefabriek’ (2002) en in het publieke debat, bijvoorbeeld in ‘Waarom hebben Belgen ’s maandags pleisters op hun wangen’ (2008).

Bibliografie

J.H. Nieuwenhuis, ‘Drie beginselen van contractenrecht’ Deventer: Kluwer 1979 (Proefschrift).

Een overeenkomst sluiten is een rechtshandeling die mogelijk wordt gemaakt door rechtsregels, deze rechtsregels zijn op hun beurt weer afhankelijk van rechtsbeginselen. De verbindende kracht van de overeenkomst vloeit niet voort uit één rechtsbeginsel, maar uit drie; het autonomie-beginsel, het vertrouwensbeginsel en het causa-beginsel.

 

J.H. Nieuwenhuis, ‘Confrontatie & compromis: recht, retoriek en burgerlijke moraal’, Deventer: Kluwer 1997, 2de Druk

In dit boek wordt aangetoond dat de strategische inzichten van de antieke retoriek (Aristoteles, Cicero) ook thans een onmisbare rol vervullen, niet alleen in alledaagse rechtsgeschillen over eigendom en overeenkomst, maar ook daar, waar het recht wordt geconfronteerd met nieuwe en ongekende eisen, zoals aanspraken van toekomstige generaties op een duurzame ontwikkeling van het milieu.

 

J.H. Nieuwenhuis, ‘Orestes in Veghel: Recht, literatuur, civilisatie’ , Amsterdam: Uitgeverij Balans 2004.

De verhalen van Orestes, Antigone, Kaïn en Abel en Job, de Divina Commedia van Dante, de Perzische brieven van Montesquieu, de romanfiguren van Bordewijk en Elsschot weerklinken in onze moderne rechtsstaat. De hedendaagse oplossing van vragen over normen en waarden bij conflicten zijn onontkoombaar verbonden met wat deze literatuur ons te bieden heeft.

 

J.H. Nieuwenhuis, ‘Waartoe is het recht op aarde?’ Den Haag: Boom Juridische Uitgevers 2006.

De broze betrekkingen tussen recht, rechtvaardigheid, welzijn en menselijke waardigheid vormen het onderwerp van de in dit boek verzamelde opstellen. Is het recht een hinkelspel rond de boom der kennis van goed en kwaad? Of is het een dans rond het gouden kalf van welzijn en geluk?

 

J.H. Nieuwenhuis, ‘Onrechtmatige daden: Délits, Unerlaubte Handlungen, Torts’ Deventer: Kluwer 2008, 2de druk.

Dit boek plaatst het Nederlands aansprakelijkheidsrecht in Europees perspectief. Het vizier wordt gericht op de vier hoekstenen van het buitencontractuele aansprakelijkheidsrecht. Wat zijn in constructief opzicht de overeenkomsten en verschillen tussen onrechtmatige daden, délits, unerlaubte Handlungen en torts?

 

J.H. Nieuwenhuis, ‘Brief aan een jonge academisch gevormde vrouw: Een en ander over recht, geleerdheid en het verlangen naar de verloren tijd’ Zutphen: Uitgeverij Paris 2009.

Recht, geleerdheid en het verlangen naar de verloren tijd vormen de rode draad die de in dit boek verzamelde beschouwingen samenbindt. Recht. Waarom is proportionele aansprakelijkheid vaak disproportioneel? Geleerdheid. Zelf doctor worden?Wat komt daarbij kijken? Het verlangen naar de verloren tijd.

 

J.H. Nieuwenhuis, ‘Kant & Co: Literatuur als spiegel van het recht’ Amsterdam: Uitgeverij Balans 2011.

De Griekse tragedie, de Bijbel, filosofen, schrijvers en dichters, ze vragen allen: wie en wat is de mens? In de literatuur van alle eeuwen wordt op dit mensbeeld gespeculeerd – voorstellingen die op hun beurt een rol zijn gaan spelen in het wetboek en de rechtszaal. Het recht weerspiegelt dan ook vaak wat al eerder vorm kreeg in de literatuur.

 

J.H. Nieuwenhuis, ‘Het Vierspan: Eigendom, Contract, Persoon, Staat. De paardenkracht van het recht’ Zutphen: Uitgeverij Paris 2013.

Het recht is voortdurend op weg naar een onbereikbaar reisdoel: de volmaakte samenleving, een aards paradijs van welzijn, rechtvaardigheid en menselijke waardigheid. Vier paarden trekken de kar: eigendom, het recht om anderen uit te sluiten; contract, het middel om zich met anderen te verbinden; persoon, pion en speler in het schaakspel van het menselijk bestaan; staat, de samenleving als rechtspersoon, als eerste persoon meervoud, l’état c’est nous.

 

J.H. Nieuwenhuis 'Hoofdstukken Vermogensrecht’ Deventer: Kluwer 2013, 10de druk.

Al 40 jaar wordt binnen het onderwijs de kern van het vermogensrecht met dit boek uiteengezet. Overeenkomst, onrechtmatige daad, eigendomsoverdracht, pand, hypotheek en nog vele andere figuren krijgen, ruim geïllustreerd, tekst en uitleg.

 

 

 

J.H. Nieuwenhuis, ‘Een steeds hechter verbond. Europa op weg naar Europa’ , Amsterdam: Uitgeverij Balans 2015.

Geen van de volkeren van Europa heeft zijn identiteit verkregen zonder gewapende strijd. Oorlog heeft aan de wieg gestaan van elke natie, en de sporen daarvan zijn nog altijd terug te vinden in kunst en literatuur. Toch werd de vijand in de loop van de eeuwen door uitwisseling van waarden en ideeën ook vaak een bondgenoot. Dit boek beschrijft de oorsprong en geschiedenis van het geheimzinnige Europa, en houdt ons een spiegel voor met de gevaren van het verdwijnen van onze verbondenheid.

  • J.H. Nieuwenhuis, 'The universities here are much fallen', in: Hondius E.H. en Schendel W.A.M. van (eds.), Hora Est; opstellen voor a.r. bloembergen ter gelegenheid van zijn afscheid van de Leidse Universiteit aangeboden door zijn promovendi en promoti, Leiden: Juridisch Studiecentrum “Gravensteen” 1979, pp. 75-76.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'Recht en Belang', in: Philipse H., Soeterman A., Flores debitorum: Opstellen over ethiek en recht, Zwolle: W.E.J. Tjeenk Willink 1984, pp. 65-74.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'De taal van het contract', in: Bekkers W.M.J. (Red), Meesterlijke taal, Zwolle: W.E.J. Tjeenk Willink 1988, pp. 47-59.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'Blinddoek en balans in het milieurecht. Drie manieren om belangen af te wegen', in: Hol A.M., Loth M.A. (eds), Dilemma's van aansprakelijkheid, Zwolle: W.E.J. Tjeenk Willink 1991, pp. 37-51.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'Recht op tegenspraak. De gouden toekomst van de antieke retoriek', in: Nieskens-Isphording B.W.M., Raaijmakers M.J.G.C., Spier J., Vranken J.B.M. (eds), In het nu, wat zal het worden. Opstellen aangeboden aan prof. mr. H.C.F. Schoordijk ter gelegenheid van zijn afscheid als hoogleraar van de Katholieke Universiteit Brabant, Deventer: Kluwer 1991, pp. 185-194.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'Drie typen van aansprakelijkheid', in: J.H. Nieuwenhuis (Red.), (Nieuw)BW en Personenschade: Inleidingen gehouden op het symposium van de Vereniging van Letselschade Advocaten 1992, Lelystad: Koninklijke Vermande BV 1992, pp. 1-3.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'Hoi Topoi', in: Hondius E.H., Huijgen, W.G., Hijma Jac. Mellema-Kranenburg T.J., Nieuwenhuis J.H., Quod licet, Kleijn-bundel, Deventer: Kluwer 1992, pp. 283-292.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'De rol van het recht bij een duurzame ontwikkeling', in: Drupsteen Th. G., Nieuwenhuis J.H., Hancher L, Kramer L., Berg M.A.M.C. van den, Wijmen P.W.C van, Jongh P.E. de, De rol van het recht bij een duurzame ontwikkeling: Jubileumbundel ter gelegenheid van het 10-jarig bestaan van de Vereniging voor Milieurecht, Zwolle: W.E.J. Tjeenk Willink 1993, pp. 4-8.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'De constructie van overheidsaansprakelijkheid', in: Cleiren C.P.M., Foqué R.M.G.E., Gribnau J.L.M., Male van R.M., Mevis P.A.M. (eds.), Voor risico van de overheid?, Gouda: Quint 1996, pp. 11-16.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'A Declaration of interdependence', in: Loof J.P., Cliteur P.B. (eds), Mensenrechten, dierenrechten, ecosysteemrechten, Leiden: Stichting NJCM-Boekerij nr. 32 1997, pp. 93-97.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'Münchhausen - of - Het probleem van de toereikende grond bij het vinden van het recht', in: Feteris E.T., Kloosterhuis H., Pontier J., Plug J. (eds) , Op goede gronden. Bijdragen aan het tweede symposium juridische argumentatie, Rotterdam 14 juni 1996, Nijmegen: Ars Aequi 1997, pp. 3-8.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'The tortfeasor takes his victim as he finds him', in: baron van Wassenaer van Catwijck A.J.O. et al., Eigen schuld bij onrechtmatige daad; de verdeelsleutel zoals neergelegd in art. 6:101 BW: Inleidingen gehouden op het symposium van de Vereniging van Letselschade Advocaten 1997, Lelystad: Koninklijke Vermande BV 1997, pp. 57-60.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'De actio Pauliana begrepen als vordering uit onrechtmatige daad', in: Hees, A. van, Timmerman, L. (eds.), Vragen rond de faillissementspauliana, Deventer: Kluwer 1998, pp. 51-64.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'Aansprakelijkheid in Drievoud', in: Nieuwenhuis J.H. et al., Recht en verandering, Den Haag: Boom Juridische uitgevers 1999, pp. 49-58.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'Contractvrijheid, een weerbarstig beginsel', in: Hartlief & Stolker (eds.), Contractvrijheid, Deventer: Kluwer 1999, pp. 23 e.v..
  • J.H. Nieuwenhuis, 'Twee typen van billijkheid en drie bronnen van gevaar', in: Manen N.F. van, Stutterheim R.H. (eds), Honderd jaar billijkheid: Schadevergoeding bij rechtmatige daad, Nijmegen: Ars Aequi Libri 1999, pp. 101-107.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'Wie bepaalt wat recht is in Nederland?', in: Schenk, S. van der (Red.), Menage a trois, de rol van de rechterlijke macht binnen de trias: Bundel verschenen ter gelegenheid van het Raio congres 1999, Nijmegen: Wolf Legal Publishers 1999, pp. 118-129.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'Aan de rand van de kater. Multiculturele rechtsvinding in het burgerlijk recht: realiteit en perspectieven', in: Cliteur, P.B., Van Den Eeckhout, V. (eds.), Multiculturalisme, cultuurrelativisme en sociale cohesie, Den Haag: Boom Juridische uitgevers 2001, pp. 333-346.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'Ambiteus aansprakelijkheidsrecht', in: Kortmann, S.C.J.J. (Red.), Aansprakelijkheid: Gronden en grenzen, Deventer: Kluwer 2001, pp. 41-52.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'Caveat emptor in digital times', in: Snijders, H., Weatherill, S. (eds.), E-commerce Law, National and Transnational Topics and Perpectives, Den Haag/London/New York: Kluwer Law International. 2003, pp. 89-92.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'De ideale jurist: Pontius Pilates', in: Brouwer J.G. (Red.), Wat maakt een goed jurist?, Den Haag: Boom Juridische Uitgevers 2005, pp. 125-129.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'Drions rode draad', in: Bloembergen A.R. (Red.), Van, over en met Huib Drion, Den Haag: Boom Juridische Uitgevers 2005, pp. 221-229.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'Eenheid der wet', in: Hoogervorst E.M., Houben I.S.J., Memelink P., Nieuwenhuis J.H., Reurich L., Verburg G.J.M. (eds.) , Rechtseenheid en vermogensrecht. In: Meijers-reeks, nr. 102, Deventer: Kluwer 2005, pp. 25-47.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'From here to Tokyo', in: Remmelink, W.G.J. (Red.) , Journal of the Japan-Netherlands Institute, Tokyo: the Japan-Netherlands Institute 2005, pp. 11-16.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'Het proces Sokrates', in: Jaspers F. (Red.), Historische Rechtszaken, Nijmegen: Ars Aequi 2005, pp. 9-17.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'Wat is waarheid? Waarheidsvinding en privacy in het letselschaderecht', in: Peeperkorn, D.H.M. (Red.) , Waarheidsvinding en privacy, Den Haag: Sdu uitgevers 2005, pp. 83-95.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'Eurocausality', in: Tiberg H. (Red.), Essays on tort, insurance, Law and Society in honour of Bill W. Dufwa, Volume II, Stockholm: Jure Förlag AB 2006, pp. 847-871.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'Fundamental rights talk. An enrichment of Legal Discourse in Private Law?', in: Barkhuysen T., Lindenbergh S.D. (eds.), Constitutionalisation of Private Law, Leiden/Boston: Martinus Nijhoff publishers 2006, pp. 1-8.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'Hinkelspel rond de boom der kennis van goed en kwaad', in: Nieuwenhuis J.H., Stolker C.J.J.M. (eds.), Vooruit met het recht, Den Haag: Boom Juridische Uitgevers 2006, pp. 1-18.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'The core business of privacy law: protecting autonomy', in: Ziegler K. (Red.) , Human rights and private law, Oxford: Hart Publishing 2007, pp. 15-20.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'Three Pillars of Contract Law', in: Remmelink, W.G.J. (Red.) , Journal of the Japan-Netherlands Institute, Tokyo: the Japan-Netherlands Institute 2008, pp. 11-21.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'How to handle a living constitution?', in: Kwak A.J. (Red.), Holy Writ: Interpretation in Law and Religion, Surrey (GB) and Burlington (USA): Ashgate 2009, pp. 131-145.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'Luistert het recht naar de stem van het geweten?', in: Ellian A., Slootweg T., Smith C. (eds.), Recht beslissing en geweten, Deventer: Kluwer 2010, pp. 131-146.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'Een bloedbad op de Via Appia', in: Hol A.M., Nieuwenhuis J.H. (eds), Recht en Drama, Den Haag: Boom juridische uitgevers 2011, pp. 79-113.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'Het proces Sokrates', in: Hol A.M., Nieuwenhuis J.H. (eds), Recht en Drama, Den Haag: Boom juridische uitgevers 2011, pp. 49-78.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'Smartengeld, affectieschade, shockschade, erkenning en genoegdoening. Een kleine thematische woordenschat', in: Breedveld-De Voogd, C.G., et.al., Signora Senatrice: Over Recht, Onderwijs en Politiek, Den Haag: Boom Juridische Uitgevers 2011, pp. 59-67.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'Jan Vranken: een egel maakt muziek', in: Dijk G. van , Gestel R. van , Giesen I., Hammerstein F. (eds.), Cirkels- Een terugblik op een vooruitziende blik, Deventer: Kluwer 2013, pp. 11-20.
  • J.H. Nieuwenhuis, 'De algemene verhalen van het burgerlijk recht', in: Groenhuijsen M., Hondius E., Soeteman A. (eds.), Recht in geding, Den Haag: Boom Juridische uitgevers 2014, pp. 177-188.
  • HR 24 februari 1984, 'Zeug geel-113', in: Ars Aequi, jaargang 33 nr. 9, 1984, pp. 479-483.
  • HR 16 november 1984, 'Buena Vista', in: Ars Aequi, jaargang 34 nr. 4, 1985, pp. 214-219.
  • HR 27 januari 1984, 'De verstekeling', in: Ars Aequi, jaargang 34 nr. 2, 1985, pp. 88-93.
  • HR 8 februari 1985, 'Een neurotische behoefte aan schadevergoeding', in: Ars Aequi, jaargang 34 nr. 7/8, 1985, pp. 417-421.
  • HR 4 april 1986, 'De Nieuwe Meer', in: Ars Aequi, jaargang 35 nr. 10, 1986, pp. 638- 641.
  • HR 15 november 1985, 'Een gevaar op de weg', in: Ars Aequi, jaargang 35 nr. 4, 1986, pp. 315-321.
  • HR 17 juni 1986, 'Kopie Deel Drie', in: Ars Aequi, jaargang 35 nr. 12, 1986, pp. 790-796.
  • HR 12 september 1986, 'Je bekijkt het maar', in: Ars Aequi, jaargang 36 nr. 2, 1987, pp. 99-105.
  • HR 8 juli 1987, 'Conversie', in: Ars Aequi, jaargang 37 nr. 3, 1988, pp. 177-181.
  • HR 23 september 1988, 'Kalimijnen', in: NJ, 1989, pp. 743.
Deze website maakt gebruik van cookies.  Meer informatie.