‘Gevallen partijbons Bo Xilai eerder populistisch dan conservatief’
Westerse media willen partijconflicten in China altijd plaatsen op de as van modern-conservatief. Dat is onzin, zegt Frank Pieke, hoogleraar Modern China. ‘Het gaat erom wie welke baantjes krijgt.’ Frank Pieke kent de Chinese Communistische Partij vanuit zijn eerdere antropologische veldonderzoek.
Moordenares
Het rommelt in de hoogste regionen van de Chinese Communistische Partij. De machtige ‘partijbaron’ Bo Xilai is gevallen. Zijn vrouw is ontmaskerd als moordenares op haar Britse zakenpartner. Het is niet gelukt de zaak in de doofpot te stoppen. Frank Pieke, hoogleraar Modern China, deed eerder antropologisch veldonderzoek naar de dagelijkse realiteit van Partij en staat in China. Wat is er aan de hand?
Hoe bijzonder is deze affaire?
‘Intriges horen bij politiek. Zuiveringen van mensen die een machtsstrijd hebben verloren zijn routine in de top van de Chinese macht’, aldus Pieke. ‘Maar dat het zo publiek gebeurt en zo onverwacht was, is geen routine. Niemand had deze val zien aankomen.
En die moord is natuurlijk bijzonder. Wat er vooral speciaal aan is: hij is op een buitenlander gepleegd. Buitenlanders waren eigenlijk altijd bijna onkwetsbaar in Chinese machtskringen. Maar met de globalisering van China worden ze een steeds normaler onderdeel van de Chinese maatschappij. Ook in dit opzicht dus, navrant genoeg.’
Politieke inhoud of macht?
Pieke: ‘Bo Xilai wordt in de westerse media meestal als conservatieve partijbaron afgeschilderd. Ten onrechte, want Bo Xilai is juist heel progressief. Hij heeft een soort ultramoderne modelstad laten bouwen in Noordoost China. Ook zijn sterke buitenlandse betrekkingen zijn modern. Hij is internationaal en vooruitkijkend. Buitenlanders zien hem als een man die ze kunnen begrijpen. Wel loopt hij wat te flirten met Maoïstische slogans, zoals "we moeten de rijkdom wat eerlijker verdelen". Dat is bijna een soort populisme om weerklank bij het gewone volk te krijgen.
Maar westerse media, en ook wel de pers in Hongkong, willen graag partijconflicten om de macht plaatsen op een as van conservatief/modern en prowesters/antiwesters. De werkelijkheid is anders: het gaat niet om de inhoudelijke agenda maar om de vraag: wie krijgt welke baantjes.’
Partijcongres
Hoe loopt dit af? Volgens Pieke is dat moeilijk te voorspellen,: ‘Het blijft een schimmenspel. In de Chinese politiek weet je nooit precies wie met wie iets doet of wil. In oktober is het Partijcongres, dan zullen we het weten. Eigenlijk hoopte iedereen dat de volgende machtsovername op basis van consensus zou gebeuren, net als in 2002. Dat zou een bewijs zijn voor de stabiliteit van het systeem. Maar dat is dus niet zo. De factiepolitiek is nog even verscheurend als hij altijd is geweest. In die zin is dit een terugkeer naar de politiek van vóór 1990.’
Expertise van Frank Pieke
- Antropologie van de staat en het socialisme in Azië
- De Chinese Communistische Partij
- Internationale migratie in en vanuit China
- China in de regio Azië
- Chinese gemeenschappen wereldwijd
- Migratiebeleid en ontwikkeling
- Globalisering