Waarom buiten de lijntjes kleuren de zorg beter kan maken
Om burgers echt goed te kunnen helpen, moeten professionals soms durven afwijken van de regels. Dat was de rode draad tijdens de bijeenkomst over rebelse professionals in zorg en welzijn op 15 oktober in Den Haag.
Onderzoekers, studenten, beleidsmakers, en zorgverleners gingen in gesprek over hoe lef, vertrouwen en creativiteit bijdragen aan betere dienstverlening. Voor rebelse professionals komt steeds meer aandacht binnen het stimuleringsgebied Population Health, waar onder andere het Instituut Bestuurskunde en de Health Campus Den Haag samenwerken. Onder leiding van Dr. Eduard Schmidt gingen verpleegkundige en onderzoeker dr. Eline de Kok, onderzoeker en in opleiding tot arts maatschappij en gezondheid Sander Sandkuyl en Tweede Kamerlid Wieke Paulusma met de zaal in gesprek over dit thema.
Wat is een rebelse professional?
Volgens De Kok zijn het mensen 'die dingen net iets anders, met de juiste intenties, zonder de patiënt of organisatie te schaden'. Ze zijn vaak nieuwsgierig, creatief en durven te vertrouwen op hun vakmanschap. Als rebelse professional moet je immers doorzettingsvermogen hebben en sterk in je schoenen staan om tegenover je collega’s en leidinggevenden te laten zien waarom dingen anders doen noodzakelijk is.
Leiderschap speelt daarbij een cruciale rol. Direct leidinggevenden kunnen het verschil maken door ruimte te bieden aan nieuwe initiatieven. Eerder onderzoek van de Universiteit Leiden laat zien dat pyschologische veiligheid daarbij een belangrijke voorwaarde is.
Waarom rebelse professionals belangrijk zijn
In veel publieke organisaties zien professionals als leraren, verpleegkundigen en ambtenaren vaak als eersten waar goedbedoeld beleid de burger niet helpt. Zij hebben immers dag in dag uit te maken met de complexe realiteit waar burgers zich in bevinden. Steeds meer onderzoek legt bloot hoe professionals omgaan met die spanning.
Zo blijkt dat regels worden gebroken in het belang van de burger, of dat professionals van onderop proberen hun organisatie te veranderen. Wat hen bindt: rebelse professionals doen dingen bewust anders, niet om te provoceren, maar om de dienstverlening te verbeteren en meer te betekenen voor hun cliënt, patiënt of burger.
Vertrouwen in vakmanschap
Vanuit haar ervaring als wijkverpleegkundige en Tweede Kamerlid benadrukte Wieke Paulusma het belang van rebelse professionals in de zorg en welzijn. Zij maken een positieve impact, maar blijven vaak onder de radar. Juist de politiek kan helpen om goede voorbeelden een podium te geven om te laten zien dat er soms geen grote systeemveranderingen zijn om tot betere dienstverlening te komen. ‘We moeten veel meer van elkaar en onze professionals leren en vertrouwen op onze professionals’, volgens Paulusma, ‘als we willen dat ze echt een verschil kunnen maken, dan moeten we meer vertrouwen op hun vakmanschap.’
Een belangrijke stap om professionals te laten zien dat rebels gedrag soms best mag, is om in het onderwijs (bijvoorbeeld voor specialisten) hier al aandacht aan te besteden, zo benadrukte Sander Sandkuyl. Onderzoek naar ondernemend leiderschap van huisartsen en hoe dit kan terugkomen in het onderwijs voor huisartsen in opleiding, is een voorbeeld van een belangrijke eerste stap.
Op 27 november 2025 vindt een ander event van het stimuleringsgebied Population Health plaats. Dan staat het thema 'politisering van de zorg' op de agenda. Aanmelden voor die bijeenkomst kan via de website.
Onderzoek naar rebelse professionals
Momenteel loopt er onderzoek bij de Universiteit Leiden naar rebelse professionals, waarbij we meer willen leren over de motivatie van rebelse professionals om regels te breken en regels te veranderen. Ben je professional in de zorg of het sociaal domein en wil jij vertellen over jouw ervaringen? Meld je aan voor een van de focusgroepen, uiteraard ontvang je een bedankje voor jouw deelname. De focusgroepen zijn op 27 november tussen 14:30 en 16:00, direct voorafgaand aan het volgende evenement over 'Politisering van de zorg'.
Meld je aan