Marhold en Voermans over de juridische aspecten van een mogelijke oorlogseconomie in Europa
Op 4 april 2024 vond een bijeenkomst van de vaste commissie van de Tweede Kamer plaats, waarin Anna Marhold, universitair docent Grotius Centre en Wim Voermans, hoogleraar Staatsrecht, de gelegenheid kregen om te commissie bij te praten over de economische en juridische consequenties van een mogelijke militaire dreiging in Europa.
Voermans sprak over de nationale juridische aspecten, zoals de noodwet. Tijdens zo’n noodtoestand kan de overheid dingen doen, die normaal niet kunnen, zoals het afwijken van bepalingen van de Grondwet. Hij reflecteerde op een situatie, waarin Nederland mogelijk geconfronteerd wordt met een geïntensiveerde militaire dreiging. Het doel van de rondetafelgesprek is namelijk zicht te krijgen op hoe de economie zo efficiënt en effectief ingericht kan worden en of, en zo ja, hoe bepaalde productieprocessen stilgelegd of omgevormd kunnen worden voor de defensie-industrie. Wat zijn juridische mogelijkheden en waar liggen de beperkingen?
Marhold sprak over de Europese en internationaalrechtelijke aspecten van een mogelijke oorlogseconomie. Het geven van bv. staatssteun en/of subsidies aan bepaalde defensie gerelateerde industrieën met het oog op het opvoeren van de productie en het aanbesteden van orders. Ook kan of voorkeur worden gegeven aan in Nederland, dan wel in de EU geproduceerde defensiematerieel. Maatregelen die Nederland al dan niet in EU verband neemt, zullen moeten voldoen aan zowel het Europese recht m.b.t. aanbestedingen en staatsteun en het nog verder beperken van de uitvoer van gevoelige technologieën, zoals chipmachines van ASML (naar bijvoorbeeld China), omdat er een risico bestaat dat deze daar zullen worden gebruikt voor defensiedoeleinden.
De vaste commissies van de Tweede Kamer organiseren met regelmaat rondetafelgesprekken en nodigen daarbij experts uit. De input uit rondetafelgesprekken gebruikt de commissie bij de behandeling van bijvoorbeeld wetsvoorstellen.