Vergroot leerlingenparticipatie op school
Jongeren hebben het recht om betrokken te worden bij besluitvorming over zaken die hen aangaan, ook in hun opleiding. Ben Smit, onderzoeker bij het ICLON, promoveert op hoe je leerlingenparticipatie kunt vergroten, onder andere door deelname aan onderzoek. Promotie op 6 september.
Betrekken van leerlingen niet gangbaar
Jongeren hebben het recht betrokken te worden bij besluitvorming over zaken die hen aangaan, zoals hun schoolopleiding. Bovendien dien je ze serieus te nemen in hun opvattingen en suggesties over deze zaken. Helaas is het betrekken van leerlingen bij besluitvorming geen gangbare praktijk op scholen. In de opleiding van leraren komt dit ook niet aan de orde.
Smit onderzocht daarom een aanpak die leraren-in-opleiding voorbereidt op het bevorderen van leerlingenparticipatie in de besluitvorming op scholen. Leraren worden steeds meer verondersteld betrokken te zijn bij onderzoek. Lerarenopleidingen dienen de studenten daarop voor te bereiden. Studenten kunnen bijvoorbeeld leerlingen mee laten doen bij het uitvoeren van een onderzoek tijdens hun stage op school. Participatief actieonderzoek (participatory action research, PAR) staat centraal in Smit’s proefschrift. Een benadering die bij uitstek geschikt is om leraren-in-opleiding voor te bereiden op participatieve praktijken in scholen.
Meer dan alleen een stem hebben
Leerlingen en hun leraar werkten samen aan het ontwerpen en uitvoeren van onderzoek naar hun eigen onderwijs. Het doel was om leerlingen in staat te stellen op een intensief niveau samen te werken met hun leraren. Zo konden ze daadwerkelijk invloed hebben op veranderingen in de onderwijspraktijk. Uit het onderzoek bleek ook de behoefte aan een hoger niveau van leerlingenparticipatie dan alleen het hebben van een stem en het kunnen uiten van meningen. Erkenning van de verschillende capaciteiten en perspectieven van zowel leerlingen als hun leraren is daarin essentieel.
Leerlingenparticipatie bevorderen
Het uitvoeren van een PAR-project in samenwerking met leerlingen helpt om leraren-in-opleiding te ondersteunen bij het ontwikkelen van een positieve houding ten opzichte van leerlingenparticipatie. Dit onderzoek kan scholen en lerarenopleidingen handreikingen bieden om leerlingenparticipatie in besluitvormingsprocessen te implementeren. Of verder te ontwikkelen, rekening houdend met te verwachten mogelijkheden en complicaties. In het onderzoek is een matrix ontwikkeld voor het beschrijven en opzetten van participatieve onderzoekspraktijken (de SPinSTAR-matrix). Deze onderscheidt vier niveaus van participatie tijdens verschillende onderzoeksfasen.