Luuk van Middelaar over de extra groene steun voor het Europese bedrijfsleven
In navolging van de VS zet nu ook de EU de deur open voor grootschalige staatssteun aan de eigen duurzame industrie. Een middel om de macht van China in te perken. Echter drijft dit plan de EU en VS uit elkaar.
Het gevolg van het Amerikaanse steunpakket Amerikaanse Inflation Reduction Act (IRA) is ook dat de Europese bedrijven op relatieve achterstand zijn komen te staan ten opzichte van hun Amerikaanse concurrenten. Nog vervelender, in Europa gevestigde bedrijven overwegen de oversteek naar de andere kant van de Atlantische oceaan. Eurocommissaris Margrethe Vestager van Mededinging zei deze week tegen de Financial Times dat de IRA, in combinatie met stabiele, goedkope energieprijzen in de VS, een ,'vergiftigend' effect zou kunnen hebben op sommige Europese industrieën.
Alle protectionistische kanttekeningen ten spijt, is het vooral tijd om pragmatisch te zijn, vindt historicus, hoogleraar Europees recht in Leiden en NRC-columnist Luuk van Middelaar. Hij is lid van de Adviesraad Internationale Vraagstukken en schreef vorig jaar mee aan een advies aan het kabinet over slimme industriepolitiek. In oktober richtte hij met anderen de denktank Brussels Institute for Geopolitics op.
'Uiteindelijk draait dit om de verhoudingen tussen China en de VS', zegt Van Middelaar. 'Amerika heeft zich gerealiseerd dat het China menens is om wereldleider te zijn in strategische economische sectoren in 2025, van hightech tot vergroening. Het doet er nu alles aan om dit te voorkomen.' Dat is de basis achter de Amerikaanse handelspolitiek van de afgelopen jaren. 'Ook van het pakket van Biden past in die trend.'
Met andere woorden: niemand is écht blij met de huidige situatie en de steunplannen, maar de Unie moet íets. Vooralsnog heeft Brussel de individuele lidstaten de ruimte gegeven meer staatssteun te geven aan groene industrie: de strikte regels worden deels opgeschort. Het risico is daarbij niet alleen dat de EU en VS elkaar gaan beconcurreren, maar ook landen binnen de EU onderling.