Universiteit Leiden

nl en

Is Rusland te stoppen?

De spanningen tussen Rusland en de westerse landen lopen alsmaar hoger op. Kan een invasie in Oekraïne en een internationale oorlog worden voorkomen? Politicoloog en Ruslandkenner Hans Oversloot waarschuwt voor de gevolgen als het Westen kiest voor een ramkoers. 'Bied Rusland een waardige exitstrategie.'

De Leidse politicoloog stoort zich aan het simplistische vijandbeeld dat de westerse wereld heeft van Rusland. In zijn boek 'De verwoestingen van Rusland' (2017) zet Oversloot uiteen hoe de westerse landen te eenzijdig Rusland als de uitlokker bestempelen en te weinig naar hun eigen rol kijken. En dat doen we nog altijd, zegt hij in een interview over de huidige situatie.  

Wat denkt u, hoe groot is de kans op een internationale oorlog met Rusland?

‘Het is moeilijk om in termen van kansen te praten, het is geen paardenrace. Het wordt wel problematisch als de Amerikaanse ramkoers wordt doorgezet. De boodschap is nu: we zullen pal staan voor Oekraïne en geven Rusland geen kans op een zogenaamde waardige terugtrekking. President Biden zegt in feite tegen Rusland: je bent aan het bluffen, kom maar op met je kaarten. Dan kan Poetin maar twee dingen doen: hij kiest voor het gevecht of moet afdruipen met z’n staart tussen zijn benen. Als het enigszins kan moet Rusland de kans krijgen op een exitstrategie, ook al is dit land begonnen.’ 

'Begin de onderhandelingen met waar je het wel over eens was.’ 

Waar moet het over gaan in de diplomatie?

‘Onderhandelaren kunnen zwaarder inzetten op de Minsk-akkoorden die in 2014 en 2015 gesloten zijn. Daar waren Rusland en Oekraïne het over eens, maar daar is feitelijk nooit gevolg aan gegeven. De akkoorden gingen over de status van de opstandige Oekraïense republieken Donetsk en Loehansk en de mogelijkheid voor meer autonomie voor de dominant Russischtalige delen. Je kunt zeggen dat het de federalisering van Oekraïne is en daarom slecht te verkopen. Maar begin de onderhandelingen met waar je het wel over eens was of bent.’ 

Velen denken dat de agressie van Poetin in Oost- en Midden-Europa alleen te stoppen is als de NAVO ook spierballen laat rollen.

‘Dat zou kunnen, maar mag de NAVO dan ook slaan? Ik begrijp soms de luchthartigheid niet. Alsof het een frischer, fröhlicher Krieg (velen dachten in 1914 dat de oorlog kort zou duren, red.) wordt en het wel tijd is om Rusland een lesje te leren. Voor de duidelijkheid: het is verschrikkelijk wat Poetin doet en ik sympathiseer niet met zijn bewind. Maar de wereld is bevolkt met verschrikkelijke regimes en niets is zo erg als een grote oorlog. 

Laten we kijken naar het westerse aandeel. De NAVO heeft Midden-en Oost-Europese landen ingelijfd en onderhandelde ook met Oekraïne en Georgië over toetreding. Het zijn landen die deel uitmaakten van de Sovjet-Unie en daarvoor bij Rusland hoorden. De onderhandelingen zijn in 2008 gestopt, maar door die provocatieve toenadering is er wel een bijzondere relatie gekomen tussen de NAVO en Oekraïne die tegen het zere been is van Poetin en veel Russen. Ik begrijp die westerse associatie ook niet zo goed met Oekraïne. Een criterium voor het NAVO-lidmaatschap is een stabiele democratie, maar Oekraïne is helemaal niet zo’n gevestigde democratie.’ 

En in hoeverre zouden sancties Rusland kunnen stoppen? 

‘De spanningen zullen niet verdwijnen en met zware sancties gaan de westerse landen zelf ook veel problemen krijgen, zoals een acuut tekort aan gas als Rusland de gaskraan dichtdraait. Wees dus voorzichtig met hard schreeuwen. Gelukkig lijkt de Franse president Macron nog wel voorzichtig en hopelijk gaat Duitsland nu ook meer inzetten op gesprekken. Een van de weinige verstandige analyses die ik onlangs las is het opiniestuk van de Leidse historicus Luuk van Middelaar in NRC Handelsblad Ik ben het met hem eens: geef Oekraïne voor de komende decennia een neutrale status. We hoeven ons niet militair te verbinden aan dit land. Waarom zouden we een bloedige oorlog willen met veel doden?’


Foto boven artikel: Oekraïense miltairen bewaken begin de grens met Rusland. ANP/Aleksey Filippov
Tekst: Linda van Putten

Deze website maakt gebruik van cookies.  Meer informatie.