Oud-rechtenstudent Vincent Peeters wint Leidse Universitaire Scriptieprijs 2020
Op zaterdag 15 februari 2020 werden tijdens de dies voor alumni de Leidse Universitaire Scriptieprijzen uitgereikt. Met op een gedeelde eerste plaats: Vincent Peeters, die in augustus de master Straf- en Strafprocesrecht cum laude afrondde.
Vincent is bijzonder vereerd met de prijs, die jaarlijks wordt uitgereikt door het Leids Universiteits Fonds (LUF). 'Enerzijds voelt het als een persoonlijke erkenning voor het harde werk. Anderzijds onderstreept het wat mij betreft het maatschappelijk belang van systematisch onderzoek naar de wijze waarop de Hoge Raad vormgeeft aan (open) normen die actuele en maatschappelijk indringende vragen bestrijken.'
De scriptie van Vincent, getiteld Gezichtspunten in perspectief, bevindt zich op het snijpunt van het privaatrecht en het strafrecht: de gezichtspuntencatalogus. 'Dat is een door de Hoge Raad geformuleerde lijst met factoren of gezichtspunten die de lagere rechter in zijn oordeel moet betrekken om dat oordeel toetsbaar te maken. Het speelt van oudsher in het privaatrecht waar regelmatig gebruik wordt gemaakt van 'open normen'. Toch ontkomt ook het strafrecht niet aan open normen, mede omdat veel wettelijke begrippen geen vaste betekenis hebben. Denk daarbij aan oplichting via internet of mensenhandel door uitbuiting van buitenlandse arbeiders. Mijn onderzoek laat zien dat de Hoge Raad in toenemende mate ook in het strafrecht gezichtspuntencatalogi formuleert. Dat is echter niet zo vanzelfsprekend, vooral omdat de uitgangsposities van wetgever, rechter en partijen in beide rechtsstelsels behoorlijk van elkaar verschillen.'
Het onderzoek toont aan dat die posities in het strafrecht verschuiven. 'De strafwetgever lijkt de verantwoordelijkheid voor de normstelling ten dele over te laten aan de Hoge Raad. Daarnaast kan de strafrechter zich aan de hand van de gezichtspunten wat lijdelijker opstellen, terwijl men van de verdachte en zijn advocaat juist een actievere proceshouding verlangt om met een aannemelijk (tegen)verhaal te komen. Het is de vraag wat dat betekent voor de praktische waarde van processuele waarborgen als het zwijgrecht. Er moet dan ook gezocht worden naar een nieuw evenwicht. Dit onderzoek heeft een eerste aanzet gegeven voor zo’n balans.'
Vincent deelt de eerste prijs met oud-antropologiestudente Shirley van der Maarel. Waarom vielen juist zij in de prijzen? 'Dat is natuurlijk altijd een afweging van gezichtspunten', zegt Vincent. 'Onze scripties staken er volgens de jury bovenuit, zowel door de vernieuwende invalshoeken, als door de leesbaarheid: “Hij betreedt een vrijwel onontgonnen onderzoeksveld en weet dat op een zeer leesbare wijze inzichtelijk te maken”, staat er in het juryrapport.'
Bij het schrijven van zijn masterscriptie werd Vincent begeleid door hoogleraar Straf- en Strafprocesrecht Tineke Cleiren. Daarnaast keek Willem van Schendel, vice-president van de Hoge Raad en voorzitter van de Strafkamer, gedurende het scriptietraject op de achtergrond mee. 'Het was bijzonder leerzaam om zo intensief met hen van gedachten te kunnen wisselen. Ik ben ze dan ook erg dankbaar voor alle tijd en moeite die ze in dit onderzoek hebben gestoken.' Sinds oktober 2019 werkt Vincent als wetenschappelijk medewerker strafrecht bij de Hoge Raad.