‘Hetero-norm diep geworteld, ook bij LHBT’s zelf’
Een echt inclusieve werkomgeving creëren is lastig, stelt Jojanneke van der Toorn, bijzonder hoogleraar, LHBT Workplace Inclusion. Dat komt mede omdat ook de lesbiennes, homo’s, biseksuelen en transgenders zelf volgens de hetero-norm zijn gesocialiseerd. Oratie op 6 april.
Schijnbaar tolerant klimaat
Mensen die op het werk gewaardeerd en geaccepteerd worden, voelen zich het prettigst. Dat, en ook het morele appel van gelijke toegang en behandeling, vragen om een inclusieve werkvloer. Die is moeilijk te realiseren aangezien ook een schijnbaar tolerant klimaat in feite vaak niet zo tolerant is. Mensen die vóór het homohuwelijk zijn, kunnen toch een zoenend homopaar op straat afkeuren. Dit stelt Jojanneke van der Toorn, benoemd op een gezamenlijke leerstoel van de Universiteit Leiden, Workplace Pride en KPN. Toch is het belangrijk om inclusiviteit na te streven.
Hoe dan ook in het nadeel
LHBT’s hebben het welbeschouwd nooit makkelijk op de werkvloer, stelt van der Toorn. Niet als ze ‘in de kast’ blijven, en ook niet als ze eruit komen. Het eerste heeft als nadeel dat een LHBT niet zichzelf kan zijn en op zijn of haar woorden moet blijven passen. Collegialiteit is immers ook: aan elkaar vertellen hoe je woont en met wie, en hoe je je weekend hebt doorgebracht en met wie? Maar het tweede heeft eveneens een nadeel, bijvoorbeeld dat LHBT’s tegen (onbewuste) vooroordelen van anderen oplopen. Een van de onderliggende motieven voor die bevooroordeelde reacties, zo bleek uit onderzoek, is de zogenoemde ‘systeemrechtvaardiging’.
Systeemrechtvaardiging
De theorie stelt kort gezegd dat een grote meerderheid van de mensen gemotiveerd is om de wereld waarin zij leeft (het systeem) te zien als eerlijk en rechtvaardig. Het geeft een gevoel van zekerheid en veiligheid. Vaak hebben mensen weerstand tegen verandering, en proberen zij daarom de status quo goed te praten. Ook als dit systeem afwijzing van bepaalde groepen mensen omvat, zoals LHBT’s. Dergelijke negatieve aspecten van het systeem worden ontkend of afgezwakt, gek genoeg evenzeer door degenen die tot de afgewezen groepen horen; systeemrechtvaardiging betekent namelijk ook dat mensen het niet prettig te vinden om buiten het systeem te staan. ‘Het valt wel mee met de discriminatie van LHBT’s’, terwijl iemand zelf tot deze groep behoort en zeker wel discriminatie ervaart.
Evicence-based
Dergelijke mechanismen maken het lastig een waarlijk inclusieve werkvloer te creëren. Van der Toorn gaat zich de komende jaren toeleggen op de vraag hoe hier toch, evidence-based, in te slagen. Want inclusiviteit biedt veel kansen voor werkgevers en organisaties. Daar is Van der Toorn van overtuigd.
(CH)