Professor Shen Wei over regulering schaduwbankwezen vanuit Chinees perspectief
“Hoe meer het reguliere bankwezen wordt gereguleerd, des te groter zal het schaduwbankwezen worden.”
Op 24 mei 2017 ontving het Hazelhoff Centre for Financial Law Shen Wei, decaan en hoogleraar aan Shandong University School of Law in China, voor de veertiende Hazelhoff Guest Lecture.
Volgens de Financial Stability Board (FSB) kan schaduwbankieren worden gedefinieerd als een systeem van kredietbemiddeling, waarbij entiteiten buiten het zicht van de toezichthouder of wetgever actief zijn. China heeft een significante schaduwbankwezen sector, grofweg 45% van het bruto binnenlands product (bbp), bestaande uit legio activiteiten die enigszins gerelateerd zijn aan de reguliere bancaire sector. Volgens een recent gepubliceerd bericht van de drie bekendste kredietbeoordelaars (Moody’s, Standard & Poor’s en Fitch) levert dit een potentieel systeemrisico op voor de stabiliteit van de financiële markten in China en zal dit uiteindelijk zijn uitwerking hebben op de Chinese economie. Maar wat is het succes van het Chinese schaduwbankwezen en wat is de visie van de Chinese toezichthouder en wetgever? Voorts, wat voor uitdagingen creëert het schaduwbankwezen voor de toekomst? Op deze vragen ging Professor Shen Wei in tijdens zijn lezing.
Schaduwbankieren: een overzicht
Tijdens het eerste gedeelte van zijn lezing concentreerde Professor Shen Wei zich op het succes van de bancaire sector in China gedurende en na de financiële crisis. Terwijl banken over de gehele wereld, met name in de Verenigde Staten en Europa, enorme financiële schade opliepen tijdens de crisis, bleven Chinese banken redelijk ongeschonden. Eén van de redenen hiervoor is dat de Chinese overheid al vroeg een groot hervormingspakket invoerde dat de financiële sector in grote mate reguleerde. Als gevolg hiervan moeten banken voldoen aan uiteenlopende en strenge eisen. Dit was niet zonder succes, want tegenwoordig behoren commerciële banken in China tot de wereldtop en zijn het tevens zeer winstgevende instellingen. Ondanks het feit dat het ze voor de wind gaat ervaren Chinese banken, gelijk aan banken in Europa, serieuze problemen. Hierbij kan men denken aan onregelmatigheden in de financiering, zoals non-performing loans (NPL), maar ook aan door de overheid geïnstigeerde financiering van bepaalde projecten.
Volgens Professor Shen Wei gaan deze ontwikkelingen hand in hand met de groei van het schaduwbankwezen in China. Dit heeft te maken met het feit dat het schaduwbankieren op verschillende manieren in verband staat tot de traditionele bancaire sector. Reguliere banken kunnen als gevolg van de strikte regelgeving niet altijd voldoen aan de financieringsbehoefte van bepaalde marktpartijen. Aan de vraagkant hebben veel kleine retailklanten, zoals mkb’ers, op hun beurt te maken met liquiditeitstekorten en is er een sterke behoefte aan financiering. Door deze liquiditeitsbehoefte en de beperkte mogelijkheid van traditionele spelers hierin te kunnen voorzien, zoeken deze mkb’ers hun toevlucht bij niet-bancaire entiteiten. Op deze manier vervangt het schaduwbankwezen de van oudsher bestaande rol van traditionele banken bij kredietbemiddeling, maar draagt het tegelijkertijd bij aan de innovatie en continuïteit van de Chinese economie.
De nauwe verbondenheid tussen het schaduwbankwezen en de reguliere bancaire sector draagt volgens Professor Wei wel een potentieel systeemrisico in zich. De kans op besmetting na een faillissement neemt namelijk toe en kan uiteindelijk leiden tot een domino-effect met enorme consequenties voor de financiële sector als geheel. Deze potentiële gevaren zullen van de wetgever veel vergen. De horizon van de wetgever strekt zich echter niet verder dan de traditionele bancaire sector en derhalve heeft hij onvoldoende zicht op nieuwe spelers op de markt. Hetgeen de zojuist genoemde uitdaging voor de wetgever nog ingewikkelder maakt. De Chinese overheid lijkt de relevantie van het schaduwbankwezen in de rol van financier van het mkb te erkennen en loopt daarmee voorop op zijn evenknieën in andere landen. In 2013 publiceerde de Chinese regering een document, beter bekend als Circular Relating to the Issues on Shadow Banking Regulation (Circular 107). Hoewel deze beleidsnota geen heldere definitie bevat van schaduwbankieren, geeft het wel een uiteenzetting van de drie belangrijkste vormen van schaduwbankieren. Bovendien komt duidelijk naar voren wat de voordelen zijn van schaduwbankieren voor de traditionele bancaire sector. Tegelijkertijd waarschuwt de regering voor potentiële systeemrisico’s die het schaduwbankwezen met zich brengt.
Enkele unieke kenmerken van de Chinese schaduwbanksector
Tijdens het tweede gedeelte van de lezing zette Professor Wei enkele componenten en kenmerken van de Chinese schaduwbankmarkt uiteen. Professor Wei benadrukte dat de markt voor Chinese schaduwbankentiteiten wordt gekenmerkt door zijn eenvoud. Complexe financiële producten als derivaten, securitisaties en structured products komen in veel mindere mate voor en zijn een zeldzame verschijning. De belangrijkste en meest voorkomende vorm van schaduwbankieren in China betreft de directe verstrekking van krediet aan bijvoorbeeld mkb’ers. Enkele verschijningsvormen hiervan zijn peer-to-peer lending platformen en de ondergrondse financieringsmarkt. Reeds in het eerste gedeelte van de lezing onderstreepte Professor Wei het belang van de traditionele banken in het schaduwbankwezen en het niet te miskennen verband tussen deze twee sectoren. Derhalve bepalen traditionele banken in China voor een groot gedeelte de schaduwbankmarkt. Enkele verschijningsvormen hiervan zijn wealth management products en local government financing vehicles. Beide financiële producten zijn afhankelijk van regulier bancair krediet maar worden ingezet voor activiteiten buiten het bereik van de toezichthouder. Professor Wei stond ten slotte stil bij de enorme uitdaging waar wetgevers, niet alleen in China, zich voor gesteld zien het schaduwbankwezen te reguleren. Logischerwijs zullen beleidsmakers vanuit de gedachte van risicopreventie met nieuwe wetgeving komen. Professor Wei accentueerde echter tevens het belang van schaduwbankieren bij de innovatie van de financiële markten. Dit kan bijdragen aan een gezonde, efficiënte en stabiele kapitaalmarkt in China.
Deze lezing is gesponsord door het Leids Universiteits Fonds/Van Beuningen.