Keetje Hodshon Prijs voor taalmelodie-onderzoek Jurriaan Witteman
De Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen (KHMW) heeft de Keetje Hodshon Prijs voor Taalwetenschappen toegekend aan Jurriaan Witteman voor zijn onderzoek naar taalmelodieën, oftewel prosodie. De prijs zal op 16 juni 2017 worden uitgereikt in Haarlem.
De melodieën in spraak
De prijs van 12.500 euro is toegekend aan Witteman voor zijn proefschrift ‘Towards a Cognitive Neuroscience of Prosody Perception and its Modulation by Alexithymia’. Witteman onderzocht hoe onze hersenen spraakmelodie verwerken. Hij richtte zich daarbij zowel op verschillen in zinsintonatie bij bijvoorbeeld een vraag versus mededeling, als op de emotionele toon (boos, vrolijk, treurig e.d.).
Witteman ontdekte welk netwerk van hersengebieden bij de verwerking van spraakmelodie is betrokken. Dit gebeurt in drie fasen: verwerking van akoestische kenmerken, het combineren van deze kenmerken tot een geheel en de evaluatie van dit geheel. In deze fasen zijn verschillende hersengebieden actief.
Actieve rechterhersenhelft
Ook ontdekte Witteman onder meer dat bij het verwerken van de talige zinsintonatie beide hersenhelften even goed zijn in het waarnemen hiervan. Bij het waarnemen van de emotionele spraaktoon bleek de rechterhersenhelft iets actiever betrokken.
Door gebruik te maken van meta-analytische technieken konden deze conclusies met relatief grote zekerheid worden getrokken. Zo deed Witteman een meta-analyse van alle eerdere studies naar waarneming van spraakmelodie onder patiënten met hersenschade. Daarnaast deed hij zelf nog onderzoek naar de emotionele spraakmelodie.
Behandeling van schizofrenie
Witteman’s studie zou op de lange termijn klinisch relevant kunnen zijn. Zo horen mensen met schizofrenie boze stemmen. Een beter begrip van het neurale netwerk dat emotionele spraak herkent zou op lange termijn behandeling hiervan kunnen bevorderen. Een totaal ander toepassingsgebied op lange termijn is de detectie van spraakmelodie door computers.
De jury roemt de originaliteit, systematiek, methodologie en fundamentele aanpak. Inmiddels zijn er over het proefschrift al zes artikelen gepubliceerd in internationale vaktijdschriften.
Verder onderzoek
Op dit moment zet Witteman zijn onderzoek aan de Universiteit Leiden voort. Zo onderzoekt hij hoe hersenen huilgeluiden verwerken en welke verschillen hierin zijn tussen mannen en vrouwen. Ook houdt hij zich bezig met onderzoek naar vroegdiagnostiek van Alzheimer dementie aan de hand van spraakanalyse. Naast onderzoek richt hij zich op onderwijs.
Over de Keetje Hodshon Prijs
De Keetje Hodshon Prijs is in 1994 ingesteld door de J.C. Ruigrok Stichting ter bekroning van promotieonderzoek op het gebied van de geesteswetenschappen in één van de volgende disciplines: Taalwetenschappen (in 2017), Literatuurwetenschappen, Historische wetenschappen, Wijsbegeerte en Godgeleerdheid. De prijs is vernoemd naar Cornelia Catharina (Keetje) Hodshon, die in 1794 het huidige gebouw van de KHMW liet bouwen en tot 1829 de eerste bewoonster ervan was.