Leiden Teachers’ Academy zoomt op congres in op academische vaardigheden
Universitaire studenten moeten academische vaardigheden aanleren, daarover is iedereen het eens. Maar waar hebben we het dan precies over? De Leiden Teachers’ Academy organiseerde er op 7 november een openbaar congres over.
Drie nieuwe Academy-leden
De nieuwe vicerector Hester Bijl beleefde op het congres haar eerste publieke optreden. Bijl, afkomstig van de TU Delft, zei op de vijfde dag van haar aanstelling tegen de 180 congresdeelnemers dat ze in Leiden een enorme energie voelt om het onderwijs te vernieuwen. Haar voorgangster Simone Buitendijk heeft op onderwijsgebied heel veel in gang gezet, waaronder de Leiden Teachers’ Academy (LTA). Een van de dingen die Bijl zich heeft voorgenomen is die initiatieven te steunen, waar mogelijk te versterken en met elkaar en met de organisatie te verbinden
De LTA bestaat uit een gezelschap van twintig - door de faculteiten voorgedragen - enthousiaste docenten die zich bezighouden met onderwijsvernieuwing. Bijl installeerde drie nieuwe leden van de LTA: Kim Beerden, historica en winnaar van de universitaire LUS Onderwijsprijs 2016, Nadira Saab (ICLON) en Joanne Mol (archeologie).
Is kennis absoluut?
Keynote speaker Henk Procee, emeritus hoogleraar filosofie aan de Technische Universiteit Twente, legde uit dat academische vorming al teruggaat op de oude Grieken zoals Aristoteles. Die had al in de gaten dat kennis ‘innemen’ iets anders is als die kennis wegen. Het draait om de benadering ervan. Bestaat waarheid, is kennis niet een bepaalde weergave van de werkelijkheid en hoe beoordeel je dat?
Von Humboldt
Procee rukte op van de oude Grieken naar de Duitse wetenschapper Alexander von Humboldt (1769-1859) die het begrip Bildung muntte. Niet helemaal te vertalen, maar het begrip komt wel dicht bij wat wij nu academische vorming noemen. Zijn tijdgenoot John Henry Newman legde daarnaast ook sterk de nadruk op kennisverwerving. En terwijl Newman vond dat onderzoek en onderwijs gescheiden moesten blijven, pleitte Von Humboldt vóór het samengaan. Juist door onderzoek te doen zouden studenten academische vaardigheden opdoen. De Universiteit Leiden is het met hem eens.
Studentenverenigingen
Lang leverde de universiteit kennis, terwijl van de studentenverenigingen werd verwacht dat zij de academische vaardigheden voor hun rekening namen zoals voordrachten houden en debatteren. In de jaren zestig trok de universiteit ook de verantwoordelijkheid voor deze vaardigheden naar zich toe. Kennis is en blijft echter een conditio sine qua non voor academische vaardigheden.
ICT en onderwijs
Helen Westgeest, docent fotografie en film en dagvoorzitter van de 2e LTA onderwijsconferentie vroeg het publiek om hulp bij het inventariseren van alle gremia en andere ‘clubs’ die zich bij de Universiteit Leiden bezighouden met vernieuwing van onderwijs. Het zijn er aardig veel maar niemand heeft zicht op allemaal.
Workshops
Na de plenaire zitting konden de deelnemers aan het congres twee workshops kiezen uit twee achtereenvolgende parallelle sessies van zeven. Allemaal gingen ze over academische vaardigheden. Een greep: academisch schrijven, discussiëren, samenwerken, formuleren van onderzoeksvragen, wetenschappelijke integriteit, presenteren en kritische zelfreflectie. In het kader komen twee deelnemers aan het woord: welke workshops kozen zij en waarom.
(CH/foto's Thomas Disseldorp)
Jops van der Steenhoven, gepensioneerd huisarts, is docent van de bacheloropleiding Geneeskunde. Hij leert studenten de anamnese (het gesprek tussen dokter en patiënt) en het lichamelijk onderzoek dat volgt uit de anamnese, uitmondend in een – mogelijke – diagnose. 
Althans... Van der Steenhoven: ‘Ik leer ze niks, ze leren het zichzelf en elkaar. Ik ben dus evenzeer coach als docent. Het is belangrijk dat een student een patiënt beschaafd, vriendelijk, open en inlevend tegemoet treedt. Dat is voorwaardelijk om tot een mogelijke diagnose te komen. Ik let ook op mijn studenten. Welke fouten maken ze, en waarom? Zitten ze goed in hun vel? Lesgeven is wat mij betreft ook: zelf leren. Ik geloof in life long learning. En ik houd erg veel van het college geven dus ben ik daar graag mee bezig.’ Van der Steenhoven heeft in ronde 1 gekozen voor ‘Academisch schrijven in het curriculum’ en in ronde 2 voor ‘Academische houding’.
Marion Boers, docent kunstgeschiedenis, vraagt zich af of er niet andere manieren van kennis vergaren zijn dan de traditionele. ‘Als je ziet dat studenten steeds maar met allerlei tools in de weer zijn, op hun mobiel, I-pad en laptop, vraag je je af waarom we die allemaal onbenut laten. Er wordt veel geklaagd dat studenten tegenwoordig niks meer weten maar misschien moeten we meer uitgaan van hun digitale wereld. Dat kan ook mooi samengaan met een kritische houding: welke informatie die je tegenkomt is betrouwbaar en welke niet?’ En kun je niet in plaats van papers en scripties andere vormen van 
wetenschappelijk presteren gebruiken en beoordelen. In ons vak kan dat bijvoorbeeld het maken van een tentoonstelling zijn.’
Toch gaat Boers in de eerste ronde voor de workshop ‘Samenwerken’. ‘Ik denk echt dat dat een onderschat aspect van de academische vorming is. In hun latere beroepspraktijk moéten studenten samenwerken. Overal. Maar het probleem voor ons is natuurlijk hoe je een groepsopdracht beoordeelt. Kun je de groep als geheel beoordelen, of moet je kijken naar de afzonderlijke prestatie van elke student?’ Niet voor niets heeft Boers in de tweede ronde gekozen voor ‘Evaluatie academische vaardigheden’.