Zijn Nederlandse instituties voldoende beschermd tegen autocratische leiders?
In de media beeld: Tingey Injury via Unsplash
Momenteel vindt onder Trump in de VS, een snelle ontmanteling van verschillende instituties, die de democratische rechtstaat stutten, plaats. Wim Voermans, hoogleraar staatsrecht, acht de kans aanzienlijk kleiner dat dit in Nederland zal gebeuren door ons meerpartijenstelsel, het poldermodel en het feit dat de rechterlijke macht in Nederland minder politiek beïnvloedbaar is dan in de VS.
De vraag of een Trump-achtige aanval op Nederlandse instituties ook zo veel effect zou kunnen hebben, denkt Voermans niet. Toch waarschuwt de hoogleraar burgers en politiek continue waakzaam te blijven. ‘Want veel Amerikanen dachten dat wat nu gebeurt, bij hen ook niet mogelijk was.’
Voermans legt uit dat in Nederland de machtenscheiding (Trias Politica) veel minder strikt is dan in de VS. Wij kennen een systeem van machtenspreiding waarbij overheidsmachten (wetgever, bestuur en rechter) moeten samenwerken. Door dat systeem van checks and balances controleren en corrigeren deze instellingen elkaar voortdurend.
Daarnaast zijn we een land van minderheden met altijd veel politieke stromingen en fracties. In Nederland zal het één politieke partij daarom niet zo snel lukken een meerderheid in het parlement te krijgen. ‘Je zult dus altijd moeten zoeken naar een redelijke oplossing met een breed draagvlak.’ Het afgelopen jaar werd duidelijk, dat een scala aan vergaande ideeën, stromingen en voorstellen werden tegengehouden door een buffer van onze ‘minderheidslievende polder- en overlegcultuur. De - onterecht - veel bekritiseerde politieke fragmentatie is zo bezien niets minder dan een zegen’, aldus Voermans.