Martijn Manders op NPO Radio 1 over meerstemmigheid van erfgoed
Door de discussie over het bekladden en omverwerpen van standbeelden van historische, koloniale figuren is er een grotere vraag naar historici; meng je in het debat. Er is namelijk niet één ideologische waarheid. Mag je deze historische personages nog wel helden noemen?
Recentelijk is het standbeeld van Piet Hein is beklad, maar Piet Hein was zelf geen slavenhandelaar en is zelfs ook een slaaf geweest toen hij gevangen werd genomen door de Spanjaarden. ‘Dat klopt’ zegt Martijn Manders, Universitair hoofddocent aan de faculteit Archeologie van de Universiteit Leiden. ‘Echter, het geld dat Piet Hein met de zilvervloot heeft verdiend is gebruikt om Brazilië te veroveren. Meerdere veroveringen van Piet Hein hangen ook samen met het Atlantische slavernij systeem’.
Tijd
Wanneer deze historische, koloniale personages in de tijd worden geplaatst zijn de acties wellicht beter te duiden. Nederland was net verlost van de Spanjaarden en recentelijk werd Willem van Oranje toen vermoord. Kan je de acties van de WIC en de VOC dan zien als een Nederlandse vrijheidsstrijd? ‘Veel van de personages die we nu bekritiseren komen inderdaad in die tijdsperiode voor’ zegt Manders. ‘Ze hebben een bijdrage geleverd aan deze Nederlandse vrijheidsstrijd en in die tijd werden deze historische figuren daarom als held gezien. In de 19de en vroeg 20ste eeuw werd die heldenverering vooral gebruikt als ‘nation building’, het creëren van een saamhorigheidsgevoel en daarmee een samenleving, een staat.’ Het is daarom ook goed om kritisch te blijven kijken naar de rol van deze bekende historische figuren in het verleden en om daar lering uit te trekken voor het heden.
Het is namelijk belangrijk dat we de geschiedenis zien als een bron om iets te leren, want alleen zo kunnen we het heden beter duiden. Daarbij zijn het goede en het kwade beiden essentiële onderdelen. Meningen en gevoelens vanuit meerdere perspectieven vormen een essentieel onderdeel van het debat, maar het zou goed zijn als die gefundeerd worden op de juiste kennis. Het is aan de archeologen en historici om die kennisbasis aan te reiken.
Luister het volledige fragment op de website van NPO Radio 1.