Universiteit Leiden

nl en

Betere sportprestaties, verscholen in gegevens

'Vertel me iets wat ik nog niet weet', zei schaatstrainer Jac Orie tegen de Leidse datawetenschapper Arno Knobbe. Dat lukte; inmiddels ondersteunen Knobbe en zijn collega's sporters op allerlei manieren met behulp van data mining.

Het begon, zoals hij het zelf omschrijft, als een 'sabbatical-projectje'. Arno Knobbe was als specialist altijd geïnteresseerd in het toepassen van data mining-technieken in de praktijk, en in het ontwikkelen van data mining-technieken aan de hand van problemen die zich in de praktijk voordeden. Zo had hij bijvoorbeeld al gewerkt aan de monitoring van snelwegbruggen, of aan het doorzoeken van middeleeuwse documenten. Ook was hij gefascineerd door data over de prestaties van het menselijk lichaam: hoe werkt dat lijf, hoe reageert het op stimuli?

Schaatsprofessor

Hij ontmoette zo’n 6 jaar geleden coach en 'schaatsprofessor' Jac Orie (al drie keer Coach van het Jaar), en legde uit hoe data mining onvermoede inzichten kon destilleren uit grote hoeveelheden gegevens. In dit geval: gegevens over schaatsers uit de ploeg Jumbo-Visma. 'Vertel me iets wat ik nog niet weet', daagde Orie hem droogjes uit. 'Een ideale opdracht', lacht Knobbe.

Hij kon vervolgens aan de slag met trainingsgegevens en wedstrijduitslagen, die door de ploeg minutieus waren bijgehouden. Aan de hand hiervan lukte het hem om gepersonaliseerde analyses en adviezen voor de training van schaatsers te maken. 'Bijvoorbeeld in het geval van sprinter Kjeld Nuis. In zijn geval ontdekte ik dat, in de laatste vijf dagen in aanloop naar een wedstrijd, het voor hem gunstiger was om de ochtendtrainingen op het ijs beperkt te houden. Anders waren zijn spieren op de dag van de wedstrijd nog te moe, en dat had een negatief effect op zijn prestatie.'

Na dit eerste onderzoek werd de samenwerking tussen de schaatsploeg van Jumbo-Visma en Knobbe's onderzoeksgroep verder uitgebreid. Inmiddels is het team jaarlijks participant, en soms medefinancier, van nieuwe projecten. De onderzoeksresultaten kunnen uiteraard goed gebruikt worden door de schaatsers. Ook zijn Orie en zijn compagnon Nico Hofman vaak coauteur van wetenschappelijke artikelen.

Snelheid in de bocht

De onderzoeksgroep van Knobbe is de enige in Nederland die op deze uitgebreide manier, door gebruikmaking van data mining, onderzoek doet naar sporten en prestaties. De groep biedt zijn diensten op gebied van analyse en sport onder meer aan via het Sport Data Center, waarin datawetenschappers en bewegingswetenschappers samenwerken. Knobbe: 'Ooit werkten we vooral aan het analyseren van data die ons door de sport werd aangeboden, de laatste jaren houden we ons ook bezig met het zelf verzamelen van gegevens. Bijvoorbeeld via de meetschaats, een schaats met allerlei sensor-technologie waarmee je veel data kunt verzamelen over de schaatsslag. De laatste generatie van de meetschaats is een product van Leiden, de VU Amsterdam en Viking.'

'In een ander project ontwikkelen we een nieuwe methodiek om snelheid en lijn van schaatsers in de bocht te bepalen. Met de bestaande middelen, meetlussen in het ijs, is dat niet nauwkeurig te doen. De manier waarop een schaatser een bocht aansnijdt, zorgt er namelijk voor dat een schaatser zo'n lus vroeger of later passeert, wat een nauwkeurige meting verstoort. Om beter te weten welke lijn je volgt, en waar een schaatser precies vertraagt en versnelt, is het noodzakelijk om het lichaam en de afzonderlijke schaatsen nauwkeurig te kunnen lokaliseren door de bocht. Wij willen nu de snelheid van schaatsers meten met een nieuw camera-trackingsysteem van bovenaf. Dat blijkt de beste hoek te zijn om schaatsers in de bocht te kunnen volgen, zonder dat armen of benen, of andere schaatsers het beeld verstoren. Het plan is om vijf professionele camera's in het plafond van ijsstadion Thialf op te hangen en door middel van computer vision de beweging van schaatsers te digitaliseren.'

Vanwege de gekozen cookie-instellingen kunnen we deze video hier niet tonen.

Bekijk de video op de oorspronkelijke website of

Door het ijs zakken

Hoewel schaatsen de hoofdmoot vormt, richt Knobbe's groep zich ook op andere sporten. Zo helpen ze de nationale volleybalploeg bij het analyseren van trainingsdata en rapportage van blessures, om zo persoonsgebonden adviezen te formuleren over betere blessurepreventie. Ze helpen een bekende Nederlandse tennisser bij een tactische analyse, waarbij de gegevens van elke gespeelde rally worden verzameld en geanalyseerd. Ook de Jumbo-Visma-wielerploeg werkt samen met Knobbe. Vorig jaar analyseerde Knobbe voor een bekende wielrenner, op basis van drie jaar aan power-, gps-en hartslagmetingen, welke hoogte-etappes tijdens de Tour de France geschikt of juist minder geschikt voor hem waren. Dit jaar werd er voor de renner een analyse gemaakt van de voorbereiding op belangrijke koersen. 'Daarbij keken we bijvoorbeeld naar het wattage dat de renner produceerde. We kwamen we tot de conclusie dat als deze renner gemiddeld over de vier dagen vóór de wedstrijd te veel tijd boven een specifieke drempelwaarde van geleverde vermogen uitkwam, hij waarschijnlijk op de vijfde dag door het ijs zou zakken.'

Of zijn analyses dé doorslag geven bij een betere sportprestatie, dat durft Knobbe niet te beweren. 'Laten we zeggen: in de topsport gaat het erom dat je steeds weer een procentje beter wordt. En aan zo'n procentje dragen wij bij.'

Deze website maakt gebruik van cookies.  Meer informatie.