Onderzoekers

• prof.dr. N. Saab - projectleider
• dr. B.H.J. Smit - onderzoeker/plv. projectleider
• drs. S. Klunder - onderzoeker/promovendus
• dr. K. Slegers, Zuyd Hogeschool
• prof.dr. W.A. Admiraal, OsloMet
• prof.dr. T.M. Mainhard, Universiteit Leiden, FSW

Probleemstelling

Langdurig zieke leerlingen zijn weinig verbonden met school, schoolwerk en hun klas. Hybride virtueel onderwijs, waarbij fysiek onderwijs wordt gecombineerd met online onderwijs, kan uitkomst bieden. Echter, docenten vinden het lastig om leerlingen tegelijk fysiek en online goed onderwijs te geven. Aan de hand van een meervoudige case study worden de interactie, sociale betrokkenheid en motivatie voor school van zieke leerlingen, en de rol van docenten hierin, in kaart gebracht. Tevens wordt onderzocht waar technische systemen aan moeten voldoen. Implicaties voor hybride virtueel onderwijs gelden ook wanneer niet-langdurig zieke leerlingen geen onderwijs op school kunnen of mogen volgen.

Onderzoek naar hybride virtueel onderwijs voor leerlingen met een chronische aandoening (leerlingen-CA) is beperkt; het laat wel zien dat docenten bij deze vorm van onderwijs in het voortgezet onderwijs hun aandacht moeten verdelen tussen twee ‘groepen’ leerlingen en dat docenten met name moeite hebben met het stimuleren van de interactie tussen de leerling-CA en de klas (leerlingen én de docent). Docenten hebben een complexe taak als het gaat om het onderhouden van de sociale betrokkenheid tussen de leerling-CA en de klas en het stimuleren van de leermotivatie van leerlingen-CA. Daarnaast weten we dat naast de toegepaste pedagogisch/didactische strategieën, het technologisch ontwerp van invloed is op de effectiviteit van hybride virtueel onderwijs.

Onduidelijk is nog hoe docenten deze rol in de bijzondere setting van hybride virtueel onderwijs kunnen uitvoeren en hoe zij interactie kunnen faciliteren en daarmee de ontwikkeling van de leerling-CA op afstand kunnen stimuleren.

Onderzoeksvragen en onderzoeksopzet

Bovenstaande leidt tot vier onderzoeksvragen, waarbij de eerste drie zich richten op de rol van de docent en de vierde op de rol van technologie:

1. Hoe stimuleren docenten in het voortgezet onderwijs interactie tussen leerling-CA en docent, en tussen leerlingen-CA en andere leerlingen?
2. Hoe vergroten docenten in het voortgezet onderwijs het gevoel van sociale betrokkenheid van leerlingen-CA in de klas?
3. Hoe bevorderen docenten in het voortgezet onderwijs de leermotivatie van leerlingen-CA in de klas?
4. Hoe kan het ontwerp van systemen voor hybride virtueel onderwijs de interactie, sociale betrokkenheid en de leermotivatie van de leerling-CA stimuleren?

De onderzoeksvragen 1-3 zijn gericht op de actuele onderwijssituatie van de leerling-CA en de wijze waarop de docent interactie in die situatie stimuleert. Onderzoeksvraag 4 is meer gericht op een toekomstige onderwijssituatie in de zin van mogelijke verbeteringen in het ontwerp van de ingezette systemen en in het gebruik daarvan, gebaseerd op de ervaringen van leerlingen-CA, docenten en zorgconsulenten. Het project is daarom opgezet in twee samenhangende deelstudies:

1. Casestudy’s van leerlingen-CA, om het bevorderen van interacties en sociale betrokkenheid in kaart te brengen (onderzoeksvragen 1-3);
2. Codesign sessies, om huidige gebruikswijzen en functionaliteiten van de ingezette online media te evalueren en aanbevelingen voor aanpassingen daarvan te genereren (onderzoeksvraag 4).

Opbrengsten

• Onderzoeksrapport Meedoen op afstand in een hybride klas
• Factsheet hybride onderwijs
• Video Hybride onderwijs (gesprek van docent – leerling – medeleerling)