Romeinse steden analyseren met een ERC Advanced Grant
Hoeveel steden telde het Romeinse rijk eigenlijk? En waarom ontstonden er in sommige gebieden binnen het rijk maar enkele steden, terwijl andere juist een dicht stedelijk netwerk kenden? Luuk de Ligt, hoogleraar Oude Geschiedenis, wil het allemaal weten. Met de ERC Advanced Grant van 2,5 miljoen die de Europese Unie aan hem heeft toegekend, kan hij het uitzoeken.
Publicaties hebben lokale of regionale focus
Gek genoeg is niet bekend hoeveel steden er in het Romeinse rijk eigenlijk waren. De Ligt: ‘Vrijwel alle publicaties op het terrein van de Romeinse stadsgeschiedenis – en dat zijn er vele duizenden – hebben een lokale of in het gunstigste geval een regionale focus. Het eerste doel van mijn project, An empire of 2000 cities: urban networks and economic integration in the Roman empire, is dan ook het totale stedelijke netwerk van het Romeinse rijk rond het jaar 150 n.Chr. in kaart te brengen.’ Het aantal van 2000 in de titel van het project dient dan ook niet al te letterlijk te worden genomen.
Centra van bewoning met stedelijke kenmerken
In de eerste fase van zijn onderzoek verzamelt De Ligt alle bekende gegevens over de omvang en de functies van de steden van de Romeinse wereld. Daarbij gaat het niet alleen om steden in juridische zin maar om alle centra van bewoning die vanuit functioneel of demografisch oogpunt stedelijke kenmerken vertonen. Te denken valt aan de aanwezigheid van centrale voorzieningen en specialisatie in beroepsgroepen. Maar het blijft geenszins bij tellen alleen. Omdat dit soort van onderzoek een belangrijke archeologische component heeft, zal treedt prof.dr. John Bintliff van de Faculteit Archeologie op als medepromotor van de projectdissertaties. De Ligt: ‘Ik verheug me enorm op deze samenwerking.’
Merkwaardige verschillen
Een ander belangrijk doel van het onderzoek is licht te werpen op de vraag waarom het stedelijke netwerk, of beter gezegd, de stedelijke netwerken, van de Romeinse wereld, eruit zagen zoals ze eruit zagen. De Ligt: ‘Waarom vinden we in sommige gebieden heel weinig steden maar in andere juist heel veel? Hoe verklaren we de soms zeer merkwaardige verschillen tussen gebieden met grote steden en andere gebieden met een dicht netwerk van kleine stadjes? En hoe verhoudt het stedelijke netwerk van de Romeinse tijd zich tot de stedelijke of proto-urbane netwerken van de voor-Romeinse tijd?’
Economische integratie bepalend
De Amerikaanse econoom Paul Krugman veronderstelt dat de concrete verschijningsvorm van stedelijke hiërarchieën in een samenleving in hoge mate wordt bepaald wordt door het niveau van economische integratie. De Ligt kan zich daar wel in vinden: ‘Vermoedelijk kan op deze manier worden verklaard waarom het stedelijke netwerk van de Romeinse wereld er totaal anders uitzag dan de veel beter bestudeerde netwerken van laat-middeleeuws en vroeg-modern Europa. Maar of deze werkhypothese juist is, zal mijn onderzoek de komende jaren moeten uitwijzen!’
Nieuw talent rekruteren
Met de ERC Advanced Grant kunnen in ieder geval zes aio's en twee postdocs worden aangesteld. ‘Misschien is dat nog wel het allermooiste van het project’, meent De Ligt. ‘Er ontstaan weer kansen voor getalenteerde jonge onderzoekers.’