Hoe beïnvloedt de fysieke leefomgeving de gezondheid van mensen?
Het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) ontvangt 4 miljoen subsidie voor het project ECOTIP. In het project bestuderen onderzoekers de invloed van de fysieke leefomgeving op de gezondheid van mensen. Het doel is kantelpunten vinden: op welk moment is er echt een tekort aan groen, gezond voedselaanbod of schone lucht in een buurt?
'Met dit population health-onderzoek willen we uiteindelijk de gezondheidsverschillen in Nederland verkleinen', vertelt projectleider Jessica Kiefte-de Jong. 'Het zijn de minder welvarende bevolkingsgroepen die vaak meerdere leefstijlgerelateerde aandoeningen krijgen, zoals diabetes, overgewicht en longproblemen. Tegelijkertijd hebben deze bevolkingsgroepen vaker een ongunstige fysieke leefomgeving: een gebrek aan natuur, een ongezond voedselaanbod, luchtvervuiling en geluidsoverlast in hun wijk. Al deze factoren kunnen van invloed zijn op de gezonde leefstijl van mensen. Zo kan het moeilijker zijn om gezonde voedselkeuzes te maken als er meer snackbars in de buurt zijn dan supermarkten.'
Kantelpunt: van gezond naar leefstijlgerelateerde aandoeningen
Het is nog niet duidelijk wanneer je precies moet ingrijpen om de opeenstapeling van leefstijlgerelateerde aandoeningen te voorkomen. 'In het ECOTIP-project zoeken we naar kantelpunten', legt Kiefte-de Jong uit. 'Wanneer bereikt een geleidelijke verandering in de leefomgeving een kritisch punt en leidt het tot grote veranderingen in leefstijl en gezondheid? Belangrijke vragen zijn bijvoorbeeld of er een minimale hoeveelheid groen in de wijk nodig is om de bevolking gezond te houden en wat de optimale balans is tussen voedselaanbieders in de wijk. Ook wordt onderzocht of de huidige normen voor geluid en luchtvervuiling voldoende zijn om de populatie gezond te houden.'
Bestaande data gebruiken om kantelpunten te ontdekken
Om deze kantelpunten te bestuderen, maakt het ECOTIP-project gebruik van bestaande data. Hierbij verzamelen de onderzoekers informatie over leefstijlgerelateerde aandoeningen in Nederland. En koppelen die vervolgens aan informatie over de fysieke leefomgeving waarin die aandoeningen voorkomen. Het onderzoeksproject maakt hiervoor onder meer gebruik van het Extramural Leiden Academic Network datawarehouse van de Health Campus Den Haag.
Toegepast onderzoek: onderzoekers gaan de wijk in
Naast het onderzoeken van kantelpunten richt het onderzoeksteam zich op mogelijke oplossingsrichtingen in bepaalde wijken in Nederland. 'We doen onderzoek in Leiden-Den Haag, Groningen, Rotterdam en Utrecht', zegt Kiefte-De Jong. 'Daar zoeken we wijken waar veel winst te behalen is. Wijken met een zeer ongunstige fysieke leefomgeving, waar veel mensen met meerdere leefstijlgerelateerde aandoeningen wonen.'
In die wijken gaan de onderzoekers aan het werk met beleidsmakers, huisartsen en sociaal geneeskundigen, en burgers. Ze kijken welk beleid het meest effectief kan zijn om een gezonde leefomgeving te bevorderen. Hoe huisartsen en sociaal geneeskundigen het beste kunnen worden ondersteund bij het bieden van zorg aan mensen met gezondheidsproblemen als gevolg van de fysieke leefomgeving. En ze ondersteunen burgers om zelf aan de slag te gaan met een gezonde leefstijl.
Burgers kunnen ook zelf wat doen om wijk te verbeteren
'We kunnen wijzen naar beleidsmakers en huisartsen, maar de burger kan zelf ook wat doen om zijn wijk te verbeteren', vindt Kiefte-de Jong. 'Daarom gaan we met burgers in de wijken aan de slag om hun fysieke leefomgeving met een speciale app in kaart te brengen en ontwikkelen we samen ideeën om hun leefomgeving te verbeteren. Ze kunnen bijvoorbeeld met een winkelier sparren over een ander voedselaanbod of een buurttuin inrichten met meer groen. Uiteindelijk willen we de burger veerkrachtiger maken en de fysieke leefomgeving en gezondheid van de mensen die er wonen verbeteren.'
In het project ECOTIP werkt het LUMC samen met UMC Utrecht, Erasmus MC, Universiteit Leiden, UMC Groningen en Rijksuniversiteit Groningen. Het project ontvangt subsidie van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) binnen de Nationale Wetenschapsagenda. Lees hier meer over Population Health en de Health Campus Den Haag.