De moleculaire geheimen van medicinale cannabis
Chronische pijn, misselijkheid of braken door chemotherapie. Als je er last van hebt, kan medicinale cannabis een uitkomst zijn. Het nadeel is alleen wel dat patiënten er high van kunnen worden. Leidse onderzoekers van het Oncode Instituut doen daarom onderzoek naar alternatieven waar je dat niet van wordt. In Nature Communications publiceerden zij een belangrijke doorbraak.
THC, de actieve stof in cannabis, beïnvloedt je lichaam op twee manieren. Aan de ene kant via je brein, waar het zorgt voor een high gevoel. Aan de andere kant via je immuunsysteem. En dat laatste is wat je nodig hebt voor medicinale cannabis. Farmaceutische bedrijven zijn dan ook op zoek naar stoffen die alleen het immuunsysteem beïnvloeden, zonder de effecten in het brein te veroorzaken. Dit zou wel de medicinale effecten kunnen opleveren, maar zonder dat je er high van wordt.
Op moleculair niveau
Een belangrijk puzzelstuk is de zogenoemde CB2-receptor in het immuunsysteem waar THC op werkt. In samenwerking met internationale onderzoekers hebben de Leidse wetenschappers nu een blik geworpen op de moleculaire structuur van deze receptor. Met behulp van een speciale microscoop zagen ze precies hoe synthetische cannabinoiden aan de CB2-receptor bindt. Zo konden ze achterhalen hoe verschillende kandidaat-medicijnen wel het immuunsysteem activeren maar niet de hersenen, waar vooral CB1 receptoren te vinden zijn.
We kunnen nu gericht nieuwe medicijnen met betere eigenschappen ontwerpen
Welke plekken zijn interessant?
‘Het is voor ons belangrijk om te kijken naar de werking van de kandidaat-medicijnen’ zegt coauteur en Leids hoogleraar Laura Heitman. ‘We ontdekten daarbij grote verschillen tussen CB1 en CB2 receptoren.’ Met behulp van genetische technieken veranderden de onderzoekers de receptoren om ze nog beter te kunnen onderzoeken. ‘We hebben een aantal zeer interessante ontdekkingen gedaan die ons zullen helpen om in de toekomst betere medicijnen te ontwerpen’, concludeert Laura Heitman.
Verschillende toegangspoorten
Ook ontdekten de onderzoekers dat de CB2 receptor twee ingangen heeft. Lichaamseigen en vetoplosbare cannabinoïden maken gebruik van de ‘zij-ingang’, terwijl meer wateroplosbare cannabinoïden via de ‘hoofdingang’ van de receptor naar binnen gaan. ‘Wateroplosbare stoffen vertonen over het algemeen namelijk minder bijwerkingen en kunnen als pil worden ingenomen,’ legt Leids hoogleraar en coauteur Mario van der Stelt uit. ‘We kunnen nu gericht nieuwe kandidaat-medicijnen met betere eigenschappen ontwerpen die van de hoofdingang gebruik maken.’