Universiteit Leiden

nl en

Dodenherdenking: schijnwerpers op onderbelichte geschiedenis en slachtoffers

De dodenherdenking op 4 mei zal dit jaar anders zijn, maar niet minder indrukwekkend. Japanoloog Ethan Mark geeft een online lezing over onderbelichte oorlogsgeschiedenissen. Via Open Joodse Huizen zijn er aangrijpende onlineverhalen te beluisteren over Joodse alumni. En vanaf het Academiegebouw zullen het taptoe-signaal en het Wilhelmus over het Rapenburg klinken.

Op 4 mei om 19u kunt u op deze pagina het Uur van Herinnering volgen, de online herdenking van de Universiteit Leiden

‘Wegens de coronacrisis is het niet mogelijk om fysiek samen te komen', zegt initiatiefnemer Yra van Dijk. 'Maar juist in deze tijd van sociale isolatie is er veel behoefte om samen te herdenken.’ De hoogleraar Nederlandse letterkunde organiseert op 4 mei de universitaire herdenking ‘Uur van Herinnering’. Oorspronkelijk zouden er ook presentaties zijn van studenten over hun kunstwerk of project over vrijheid. Dit onderdeel verschuift naar volgend jaar, maar de lezing van Japanoloog Ethan Mark gaat wel door. 

Uur van Herinnering

Vanwege de gekozen cookie-instellingen kunnen we deze video hier niet tonen.

Bekijk de video op de oorspronkelijke website of

Surinaamse verzetsstrijder

Uur van Herinnering begint om 19.00 uur en is te volgen op deze pagina. In zijn lezing - in een leeg Academiegebouw - bespreekt Mark hoe de koloniale geschiedenis van Nederland het perspectief op de Tweede Wereldoorlog beïnvloedde. Hij vertelt het verhaal van Anton de Kom, een Surinaamse verzetsstrijder die in 1944 omkwam in een buitenkamp van Neuengamme. Ook gaat Mark in op nazi-sympathisant Johan Bastiaan van Heutsz en hoe de Tweede Wereldoorlog wordt herinnerd in Japan en Indonesië.  

Vergeten geschiedenissen

De Engelstalige lezing heeft een internationaal karakter, benadrukt Van Dijk. ‘We willen niet de bekende Leidse verhalen noemen, maar juist aandacht geven aan vergeten geschiedenissen, in Nederland en daarbuiten. Zo kan deze onlinebijeenkomst verbindend werken en ook internationale studenten en medewerkers betrekken.’ Het is de bedoeling dat ‘Uur van Herinnering’ voortaan jaarlijks plaats zal vinden op 4 mei. Van Dijk: ‘Naast aandacht voor vermoorde studenten en medewerkers in de oorlog, willen we ook stilstaan bij actuele situaties waarin de academische vrijheid onder druk staat.’

Trompettist in Academiegebouw

Na de lezing speelt Isaac Blangé, trompettist van S.M.G. Sempre Cresendo, klokke 19.58 uur het taptoe-signaal vanuit een open luik in het Academiegebouw. Hierna volgen twee minuten stilte en vervolgens klinkt het Wilhelmus uit een luidspreker. Pedel Erick van Zuylen roept bewoners van de Pieterswijk en het Rapenburg op om hun ramen en deuren te openen en mee te zingen. ‘Zo kunnen we toch gezamenlijk herdenken’, aldus Van Zuylen.  

George Maduro. Foto Wikimedia

Open Joodse Huizen 

De organisatie van Open Joodse Huizen, die normaal gesproken herdenkingen in de stad organiseert, komt eveneens met een alternatief programma. Geschiedenisstudent Elisa Hendriks is een van de initiatiefnemers van het Leidse programma
Diverse sprekers vertellen online over het lot van een Joodse Leidenaar in de oorlog. Op 3 mei is er via Facebook/openjoodsehuizen een interview met Kathleen Brandt, de biograaf van George Maduro. Deze Joodse verzetsstrijder studeerde Rechten in Leiden en overleed vlak voor de bevrijding in concentratiekamp Dachau. 

Onderduikers

Op 4 mei vertelt Sanderien de Jong, alumnicoördinator bij Geesteswetenschappen, het aangrijpende verhaal over haar Joodse oom Abel de Jong, nu 79 jaar. Zijn ouders Sally en Liesje probeerden te vluchten en brachten de toen tweejarige Abel onder in Leiden bij Piet en Rietje Harteveld. Door verraad werden Abels ouders gedeporteerd naar Auschwitz-Birkenau en zij overleefden de oorlog niet. Abel bleef bij Piet en Rietje wonen en studeerde Rechten in Leiden. Zijn vader Sally was de tweelingbroer van de bekende geschiedschrijver Loe de Jong die de oorlog wel overleefde. Open Joodse Huizen toont ook een film over de familiegeschiedenis van Arthur van Kleeff (de film is gemaakt door studenten Fenna Ytsma en Mariska van der Veen).  Arthurs opa, Meijer van Kleeff, vluchtte in 1938 uit Berlijn en streek net als zijn neef in Leiden neer. Beide neven werden opgepakt en kwamen om in Auschwitz. 

Naast deze voorbeelden zijn er nog diverse andere herdenkingen op 4 mei, zoals die van de gemeente Leiden. Bekijk dodenherdenkingleiden voor meer informatie.

Bannerfoto: Monument ter nagedachtenis aan de Joodse stadgenoten die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn vermoord. Maker is de Nederlands/Israëlische kunstenaar Ram Katzir.

Deze website maakt gebruik van cookies.  Meer informatie.