Wat denken Russen ècht over Nederland?
Een meerderheid van de Russen heeft een positief beeld van Nederland, blijkt uit een onderzoek dat op vrijdag 14 februari werd gepresenteerd tijdens een symposium op de Campus Den Haag. Of de positieve opvattingen van Russen ook zullen leiden tot een doorbraak in de betrekkingen tussen Nederland en Rusland, is volgens experts uit beide landen echter twijfelachtig.
Russen positief over Nederland, ondanks politieke verschillen
Het opinieonderzoek, het eerste in zijn soort, is in opdracht van de Universiteit Leiden en kennisplatform Raam op Rusland uitgevoerd door het onafhankelijke onderzoekscentrum Levada. In Den Haag waren 150 belangstellenden aanwezig bij de presentatie.
'The results show that Russians are not stuck in their mental bunkers' ~Aleksej Gromyko
Professor Russian and Eurasian studies Jos Schaeken besprak in zijn inleiding het belang van het onderzoek. Juist in tijden waarin de betrekkingen tussen de landen moeizaam zijn, is het belangrijk een onderscheid te maken tussen de regering en de bevolking. Daarnaast is een soortgelijk onderzoek nog niet eerder gedaan.
'The attitude of Russians towards the Dutch is very positive.' ~Alexej Levinson
71% Russen positief over Nederland
De belangrijkste uitkomsten van het onderzoek werden toegelicht door Levada-onderzoeker Aleksej Levinson. Een van de opvallendste resultaten is dat 71% van de Russen positief is over Nederland. Hierbij lijken zij dus niet beïnvloed te worden door de gespannen relaties op staatsniveau. Hoewel de beeldvorming overwegend positief is, hebben Russen volgens Levinson over het algemeen een “primitieve kennis” van Nederland, en associëren ze ons land vaak met molens, klompen en tulpen.
'In this discussion between grown ups, we need to discuss the nasty subjects, otherwise it will just be wooden shoes and tulips' ~Jaap de Hoop Scheffer
Ook vrijheid van meningsuiting wordt door Russen beschouwd als iets typisch Nederlands. Russen zijn positief over de Nederlandse burgerrechten, sociale voorzieningen en gezondheidszorg. Minder te spreken zijn ze over de homorechten en het drugsbeleid in Nederland. Ook zijn ze gevraagd naar hun mening over MH17. De meeste Russen denken dat Rusland niet betrokken is bij de ramp en legt de schuld bij Oekraïne. Wel vindt een meerderheid dat de Russische overheid smartengeld moet betalen als deze wel betrokken blijkt te zijn bij de ramp.
Panelgesprek met Russische en Nederlandse experts
Na de presentatie van Levinson werden de uitkomsten van het onderzoek besproken door een panel van experts uit Rusland en Nederland. Namens Nederland spraken voormalig secretaris-generaal van de Navo Jaap de Hoop Scheffer, oud-ambassadeur in Moskou Renée Bos-Jones en strategisch adviseur van het ministerie van Buitenlandse Zaken Tony van der Togt. Uit Rusland waren experts in internationale betrekkingen Aleksej Gromyko en Sergej Markedonov overgekomen.
Positieve uitkomsten, weinig optimistische verwachtingen
Ondanks de positieve uitkomsten van het onderzoek verwachten de deskundigen niet dat de betrekkingen op korte termijn sterk zullen verbeteren. Daarvoor zijn de verschillen op politiek gebied te groot. Met name MH17 is voor Nederland een struikelblok, benadrukte De Hoop Scheffer. Ook de inbedding van Nederland in de Navo en de EU maakt het lastig om de bilaterale relaties te verbeteren.
'It should be stressed that there is a diplomatic struggle between our two states, but not between our people; the Russians and the Dutch' ~Jos Schaeken
Ondanks de politieke onenigheid moet de dialoog volgens de deskundigen in stand worden gehouden. Bos-Jones denkt bijvoorbeeld dat er kan worden samengewerkt op mondiale thema’s als klimaatverandering en de ontwikkeling van het poolgebied. Ook people-to-people contacten spelen volgens haar een belangrijke rol bij het instandhouden van de dialoog. Ze pleitte daarom onder meer voor het stimuleren van studentenuitwisseling en culturele contacten.
Hoe Nederlanders over Rusland denken, kwam tijdens het onderzoek niet aan de orde. Markedonov, docent aan het Moskouse Instituut voor Internationale Betrekkingen, zei daarom te hopen op een soortgelijk onderzoek naar de opvattingen van Nederlanders over Rusland. Gromyko, directeur van het Europa Instituut van de Russische Academie der Wetenschappen, haalde een onderzoek van Pew Research aan waaruit zou blijken dat Nederlanders in vergelijking met andere Europese burgers negatiever dachten over Rusland.
Nog enkele quotes
'Our big mistake in trying to understand Russia is that we think we are the same.' ~Tony van der Togt
'As ambassador I visited over 70 cities in Russia, and have always been greeted with open arms.' ~Renee Jones-Bos
'Once people start believing that we live in a new cold war, it can become a reality.' ~Aleksej Gromyko
'We need to invest in people to people contacts, and an important aspect of that is student exchange.' ~Renee Bos-Jones
Aleksej Gromyko on increasing contact between Russians and the Dutch: 'Get to know Russia by visiting. The more flights, cars and trains, the better!'.
Tekst: Sjoerd Blankevoort, Raam op Rusland
Quotes: Koen Claessen