Erfgoedinstellingen voor iedereen
Hoe kunnen erfgoedinstellingen hun organisatie, collectie en tentoonstellingen inclusiever en toegankelijker maken? Universitair docent Eliza Steinbock gaat het onderzoeken met een NWO Smart Culture subsidie.
De kritische bezoeker
Tegenwoordig zetten Nederlandse erfgoedinstellingen zich in om diverser, inclusiever en toegankelijker te worden. Er is een nieuwe nationale Code Culturele Diversiteit en de landelijke Museumvereniging kondigde aan dat 2019 in het teken van binding en inclusiviteit staat. En dat is niet voor niks, want ook bezoekers van erfgoedinstellingen zijn vandaag de dag kritischer dan ooit. Eliza Steinbock: ‘Bezoekers stellen nieuwe eisen aan de presentatie van cultuur, die toegankelijk moet zijn voor iedereen, ongeacht persoonlijke beperking of achtergrond.’
Volgens Steinbock is er meer nodig dan een bezoekersonderzoek en volstaat slechts het betrekken van meer identiteiten niet, want op deze manier wordt er op lange termijn geen duurzaam erfgoed gecreëerd. ‘Hiervoor moeten we samenhangende strategieën ontwikkelen, waarbij verschillende belanghebbenden worden betrokken’, aldus Steinbock.
Samenwerken voor oplossingen
Steinbock gaat voor dit project samenwerken met onder andere Hester Dibbits (Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten en Erasmus Universiteit) en Dirk van den Heuvel (TU Delft). Verder werken er aan het project in totaal vijftien publieke partners mee, waaronder het Amsterdam Museum, IHLIA LGBT+ Heritage, het Nieuwe Instituut, het Research Centre for Material Culture en izi.travel. Daarnaast zal Steinbock twee promovendi begeleiden, samen met de Leidse hoogleraren Monika Baár en Kitty Zijlmans, en de communicatie tussen alle partners in goede banen leiden.
‘Met ons project willen we structurele uitsluiting in culturele instellingen verminderen. Dit kunnen we doen door dagelijkse werkzaamheden – zoals collectiebeheer en -behoud, tentoonstellingsdesign en interactie met het publiek – op een inclusieve manier door te voeren’, legt Steinbock uit. ‘We zullen het gebruik van inclusieve methodes voorstellen die voldoen aan de huidige ethische normen van overheidsinstanties en kritische stemmen. Zo wordt voor de algehele erfgoedsector kennis toegankelijk(er) gemaakt en de samenwerking tussen onderzoekers en ondernemers bevorderd.’
Onderzoek en de maatschappij
Steinbock zal inclusiviteit en toegankelijkheid benaderen door middel van een intersectionele aanpak, oftewel het “kruispuntdenken”. Dit betekent dat verschillende vormen van discriminatie en onderdrukking gezamenlijk in hun onderlinge verband worden bestudeerd, om zo alle oorzaken en gevolgen ervan te verklaren.
‘Voor mij is dit project belangrijk omdat het mijn onderzoeksveld vergroot: het stelt mij in staat om transgenderstudies in verband te brengen met disability studies, zwart-feministische theorieën en dekoloniale kennis’, zegt Steinbock. ‘Met dit onderzoek vergroten we de kennis over hoe je een systeem van dominante monoculturen kan veranderen. We kunnen hierdoor een antwoord geven op de ongelijkheid in culturele deelname. Met deze intersectionele methode kunnen we een brug bouwen tussen de instituten en de bezoekers. Door inclusiviteit te onderzoeken op het niveau dat hier tussen valt, kunnen we nagaan hoe de kritische bezoeker ontstaat op het kruispunt van erfgoed en de maatschappij. Deze methodes stellen ons in staat om een inclusieve en toegankelijke strategie te ontwikkelen die werkt voor iedereen.’
Steinbock wil graag de mede-aanvragers, het Smart Culture programma en de collega’s van het Leiden University Centre for Arts and Society bedanken voor hun steun.
NWO Smart Culture
De NWO Smart Culture onderzoeksprojecten ontvangen een financiering om verbindingen te leggen tussen de innovatieve kunst- en cultuurpraktijken en wetenschappelijke en maatschappelijke vraagstukken. De gehonoreerde onderzoeksvoorstellen sluiten aan bij het doel van de Roadmap Smart Culture en hebben een looptijd variërend van twee tot vier jaar. Steinbocks project heeft echter een subsidie ontvangen voor een looptijd van vijf jaar.