Van rechtenstudent tot indianenexpert
Ook de Mohawk-indianen discussieerden over de scriptie van Serv Wiemers. De rechtenalumnus raakte al jong geïntrigeerd door de leefwereld van indianen. Hij schreef er onlangs een boek over.
Waar komt je fascinatie voor indianen vandaan?
‘Als zesjarig jongetje volgde ik in 1973 fanatiek het nieuws over het conflict met de indianen in Zuid-Dakota. Zij verzetten zich hevig tegen de onderdrukking van hun traditionele cultuur. President Nixon stuurde zelfs gewapende troepen naar hun dorp, Wounded Knee. Ik knipte alle nieuwsberichten hierover uit de krant en besefte toen pas goed: indianen zijn geen mensen uit verhalen, ze bestaan echt! In 1980 was er weer zo’n moment. Op het Vierde Russell Tribunaal, notabene in mijn woonplaats Rotterdam, werden de rechten van indianen besproken. Er kwamen toen ook veel indianenleiders uit Noord-Amerika naar Rotterdam. Ik hing daar de hele dag rond met mijn notitieblok en fototoestel want ik wilde alles onthouden.’
Waarom ging je Rechten studeren?
‘Om te weten hoe de wereld rechtvaardiger kan worden. Eenmaal in Leiden wilde ik zo snel mogelijk de kant op van het internationaal recht en meer weten over volkenrecht. Daarnaast verdiepte ik me in de politieke en economische belangen waar het meestal om draait.’
Wat deed je tijdens je studie met je interesse in indianen?
‘Ik volgde onder andere colleges bij de beroemde hoogleraar Volkenrecht Pieter Kooijmans (overleden in 2013, red.). Wat een geweldige colleges waren dat. Hij was minister van Buitenlandse Zaken geweest, was actief voor de Verenigde Naties en werkte als rechter bij het Internationaal Gerechtshof in Den Haag. Hij zorgde altijd voor goede cliffhangers en ik baalde als er dan een koffiepauze was. Zelf wist hij niet heel veel over de positie van indianen, maar hij vond het goed dat ik onder zijn begeleiding mijn scriptie hierover schreef. Die ging onder andere over de vraag waarom na de dekolonisatie sommige inheemse groepen als de indianen en aboriginals geen recht op zelfbeschikking kregen. Op basis van mijn scriptie schreef ik een artikel voor het Leiden Journal of International Law dat ook door indianen werd besproken, zo bleek later.
'Professor Kooijmans zorgde altijd voor goede cliffhangers en dan baalde ik als er daarna een koffiepauze was'
‘Na mijn afstuderen ging ik een jaar naar de Verenigde Staten en volgde ik colleges aan een universiteit in Connecticut. Ook maakte ik een lange tocht door ruim twintig indianenreservaten en sprak daar onder andere met stamleiders en medicijnmannen. Sommigen konden in eerste instantie een beetje wantrouwig zijn omdat ze al zo lang onderdrukt werden, maar als je oprechte interesse toonde was de ontvangst vaak heel warm. Vanuit Connecticut bezocht ik ook de Mohawk-indianen en toen gebeurde er iets bijzonders. Ik klopte daar aan bij het huis van de stamraad waar net een groepje mannen vergaderde. Ik noemde mijn naam en toen reageerden ze heel verbaasd: ‘Ben jij dé Serv Wiemers?!’ Ze hadden net mijn artikel over zelfbeschikking ontvangen en waren dat aan het bespreken.'
De laatste jaren ben je weer teruggegaan naar de reservaten en je schreef het boek ‘Veerkracht, Indianen van nu over de wereld van morgen’ dat eind 2018 uitkwam. Hoe was dat en wat is de boodschap van het boek?
‘Het was heel bijzonder om weer terug te gaan. Sommige mensen kende ik nog van de vorige keer. Natuurlijk was er ook veel veranderd, de situatie is veel diverser. Velen wonen nu in gewone Amerikaanse steden. Wel zie je dat ze in de zomer vaak hun families opzoeken in reservaten en dan tijdelijk in tipi’s wonen. Wat mij inspireert is hun geestelijke rijkdom. In materieel opzicht zijn ze vaak heel arm maar in deze tijd van klimaatverandering kunnen we zoveel leren van de manier waarop ze zich verbonden voelen met de aarde. Hier in het Westen zien we onszelf meestal als toppunt van de schepping, maar indianen voelen zich vaak veel meer verbonden met de aarde waarin alle elementen met elkaar in balans moeten zijn. Ze maken bijvoorbeeld niet zo’n apart onderscheid tussen mensen en dieren zoals wij dat doen. Namen voor afzonderlijk dieren zoals paarden hebben ze wel, maar in veel indianentalen bestaat er geen apart woord voor ‘dier’. Mijn boek gaat over de indiaanse identiteit, strijd voor zelfbeschikking en milieu, en hun boodschap aan de wereld.’
Hoe is jouw carrière ondertussen verlopen?
‘Na mijn afstuderen ging ik voor het ministerie van Economische Zaken werken. Ik hield me onder andere bezig met de economische en democratische opbouw in Midden-en Oost-Europa. Daarna heb ik vijf jaar gewerkt als diplomaat op de Nederlandse ambassade in China. Dat was een heel bijzondere tijd omdat de Chinese economie zich toen net begon open te stellen voor westerse bedrijven en wij op de ambassade een sleutelrol vervulden in de contacten tussen China en het Nederlandse bedrijfsleven. Ik heb toen ook premier Balkenende in Beijing rondgeleid, maar bijvoorbeeld ook Youp van ’t Hek die China verkende.
‘Sinds drie jaar ben ik onder andere directeur van Fair Production dat de kledingindustrie in ontwikkelingslanden eerlijker en duurzamer wil maken. Ook werk ik geregeld als verkiezingswaarnemer en reis ik binnenkort naar Moldavië af om te volgen of de verkiezingen eerlijk verlopen. Wat dat betreft komt mijn rechtenstudie nog altijd goed van pas. Toen ging het me al om het spanningsveld tussen recht, politiek en economische belangen en dat is nog steeds de rode draad.’
Tekst: Linda van Putten
Mail de redactie
Wie: Serv Wiemers (1967)
Studie: Rechten
Vereniging: Augustinus. ‘Ik was actief lid en heb in diverse commissies gezeten, waaronder het verenigingsblad. Ik heb genoten van mijn studententijd in Leiden. Mijn oudste zoon doet dat nu; hij is begonnen met geschiedenis in Leiden.
Favoriete plek in Leiden: De Burcht en sociëteit de Burcht.