Nacht van Ontdekkingen in teken van de tijd
Is teleportatie het vervoermiddel van de toekomst? Welke invloed had de 16e-eeuwse geleerde Scaliger op het besef van tijd? Ontdek het in de Nacht van Ontdekkingen op zaterdag 15 september in Leiden! Wetenschappers geven flitscolleges en buigen zich samen met het publiek, kunstenaars en muzikanten over iets heel kostbaars: tijd.
In een flits alvast een voorproefje van minicolleges van twee bijzondere sprekers: Carlo Beenakker, hoogleraar theoretische natuurkunde in Leiden, en Kasper van Ommen, coördinator Scaliger Instituut van de Leidse Universiteitsbibliotheek.
Carlo Beenakker: Teleportatie, het vervoermiddel van de toekomst?
In de sciencefictionfilm Jumper heeft de held het vermogen om van de ene plek naar de andere plek op aarde te springen, zonder dat hij de afstand werkelijk hoeft af te leggen. Liefhebbers van de televisieserie Star Trek zullen dit herkennen als een geval van teleportatie. Het klinkt als pure fantasie, maar teleportatie van kleine deeltjes is onderwerp van serieus wetenschappelijk onderzoek en is zelfs al aangetoond over korte afstanden. Dit onderzoek heeft praktische toepassingen voor het internet van de toekomst en roept filosofische vragen op over het verschil tussen materie en informatie.
In hoeverre sluit dit aan bij Beenakkers eigen onderzoek?
Beenakker werkt samen met de TU Delft aan het ontwerpen en ontwikkelen van een quantumcomputer met supergeleidende schakelingen. Bij supergeleiding verdwijnt de elektrische weerstand van sommige materialen beneden een bepaalde, meestal zeer lage temperatuur. Een quantumcomputer kan gebruikmaken van quantumverschijnselen als superpositie - een staat waarin een deeltje in twee toestanden tegelijk verkeert - en verstrengeling waarbij verstrengelde deeltjes informatie kunnen teleporteren zonder dat dit tijd kost.
Nog maar weinig mensen kunnen zich iets voorstellen bij een quantumcomputer. Hoe maakt Beenakker de vertaalslag van zijn onderzoek naar een lekenpubliek?
Door het basisprincipe van de qubit duidelijk uit te leggen. Het geheugen van een quantumcomputer is opgebouwd uit qubits die tegelijkertijd één én nul kunnen zijn. Door superpositie en verstrengeling van deeltjes kan een kwantumcomputer megasnelle berekeningen maken die de wereld revolutionair kunnen veranderen. Meer weten? Reserveer de tijd: 19.00 uur in het Groot Auditorium van het Academiegebouw.
Kasper van Ommen: Scaliger en rekenen met de tijd
Josephus Justus Scaliger (1540-1609) is de Einstein van de zestiende eeuw. Scaliger kwam in 1593 naar Leiden om de jonge universiteit op de kaart te zetten. Hij werd door iedereen als de grootste geleerde van zijn tijd beschouwd. Fabelachtig was zijn kennis van de westerse en oosterse talen. Maar zijn interesse ging vooral uit naar de chronologie of historische tijdrekenkunde. Hij schreef er twee boeken over die een blijvende invloed hebben uitgeoefend op ons tijdsbesef en ons begrip van de geschiedenis. Wie is deze ‘vergeten’ geleerde en wat had hij met ‘tijd’?
In hoeverre sluit dit aan op Van Ommens onderzoek en werk?
Van Ommen hoopt in 2019 te promoveren op het oosterse legaat van Scaliger. Dit zijn de drukken en handschriften in onder andere Hebreeuws, Arabisch, Aramees en Ethiopisch die de geleerde bij zijn dood aan de Leidse universiteit naliet. Het legaat vormt de basis van de Bijzondere collecties van de UB Leiden. In zijn proefschrift gaat Van Ommen kort en globaal in op de rol van Scaliger in de ontwikkeling van de chronologie.
Waarom verdient Scaliger onze tijd?
Het is goed om de bij het grote publiek onbekende Scaliger meer in het licht te zetten. Hij was en is belangrijk voor de gehele Leidse universiteit. In 2012 liet Van Ommen al een gedenksteen voor Scaliger aanbrengen op de gevel van diens voormalige woonhuis, Breestraat 111-113. Niet lang geleden is door de universiteit de Scaligerpenning in het leven geroepen. Deze penning wordt toegekend voor het op unieke wijze hooghouden van de universitaire waarden. Zo probeert Van Ommen en vele anderen met hem Scaliger te behoeden voor vergetelheid. Tijd: 22.30 uur – 23.00 uur, De Oortzaal Academiegebouw.
De Nacht van Ontdekkingen (voorheen de Nacht van Kunst & Kennis) vindt plaats op zaterdag 15 september 2018 van 19.00 tot 01.00 uur in Leiden. Festivallocatie: verschillende binnen- en buitenlocaties rondom Pieterskerkplein, Hortus Botanicus en Rapenburg. In het blokkenschema staan de 15 verschillende locaties precies vermeld.
Kaarten kosten online €17,50 per stuk, exclusief servicekosten. Studenten in bezit van een collegekaart of een &Cultuurkaart betalen online € 12,50. Neem dan wel je collegekaart of &Cultuurkaart mee naar de Nacht op 15 september. Zonder die kaart heb je geen toegang met studentenkorting. Koop je een kaartje op 15 september zelf, dan betaal je € 20,00, studenten betalen €15,00.