Opnieuw goud voor botanisch kunstenaar Esmée Winkel
Alumnus Esmée Winkel, wetenschappelijk tekenaar en botanisch kunstenaar, heeft voor een serie van zes aquarellen een gouden medaille gekregen van de Britse Royal Horticultural Society.
Winkel (35) kreeg de gouden medaille voor haar serie aquarellen van Ophrys, een orchideeënsoort. Ze schilderde deze naar levende planten in de Leidse Hortus botanicus. Winkel werkt bij Naturalis en is vaker te vinden in de Hortus waar ze ook planten en bloemen tekent voor promovendi die onderzoek doen aan levend materiaal.
Strenge checklist
Meerdere botanisch kunstenaars kunnen op de Botanical Art Exhibition van de Britse Royal Horticultural Society goud winnen, legt Winkel uit. ‘Er is een strenge checklist voor de tekeningen. Voldoe je aan alle criteria, dan krijg je een gouden medaille. Meerdere kunstenaars kan die eer dus ten deel vallen.’ Dit jaar waren het er zestien. Winkel won ook in 2013 en 2016 goud.
Winkel vertelt dat meedoen met de competitie betekende: zes tekeningen aanleveren, bij voorkeur met één thema. Ze maakte er met hulp van Jaco Kruizinga en Rogier van Vugt, respectievelijk bloemist en hoofd Kassen bij de Hortus botanicus, een mini-tentoonstelling van, met informatie per orchidee. Als de medals bekend zijn, gaat de jury bij alle kandidaten langs om opbouwende kritiek te geven; op Winkels werk waren er géén aanmerkingen.
Groot evenement
De Botanical Art Exhibition van de Royal Horticultural Society (RHS) vond plaats in de tweede week van juli, in hartje Londen. Het was een groot evenement waarop veertig botanisch kunstenaars, illustratoren en fotografen van over de hele wereld hun werk toonden. Daarnaast werden onder meer diverse andere tentoonstellingen, workshops en lezingen. In de tuinen en botanie gespecialiseerde Lindley Library van de RHS was (en is) werk te zien uit de eigen collectie van de bibliotheek, waaronder een wetenschappelijke tekening van Winkel. Deze tentoonstelling Worth a Thousand Words is te zien t/m 17 augustus.
Mens als tekenobject
Esmée Winkel is opgegroeid op Curacao en kwam naar Leiden om biologie te studeren. Hoewel ze tekenen altijd al leuk vond, ontdekte ze pas in haar opleiding dat ze er echt talent voor had. Na haar Leidse bachelor (2007) ging ze dus naar de Maastricht Academy of Fine Arts and Design (MAFAD) om haar talent verder te ontwikkelen. Daar verbeterde ze de techniek van het fijne en realistische tekenen via een heel ander onderwerp: de mens als tekenobject. Winkel tekende botten en spieren en was met haar potlood in de aanslag aanwezig bij operaties en secties in het Maastricht Universitair Medisch Centrum.‘ Ze volgde de opleiding part time want inmiddels had ze in Leiden al een baan als tekenaar bij het Herbarium, toen nog een afdeling van de Leidse biologie. Later ging het Herbarium over naar Naturalis, en Winkel ging mee.
Illustratie bij wetenschappelijk artikel
Soms haalt Winkel een bloem uit elkaar om die beter te kunnen bekijken. Zo’n bloem wordt in ethanol bewaard om de kenmerken te behouden. De tekeningen van Winkel worden gebruikt ter illustratie van een wetenschappelijk artikel of voor een classificatie. Daarna worden ze met de bijbehorende informatie opgeslagen.
Een foto kan nooit een tekening vervangen. Winkel zegt het zo: ‘Er is geen betere manier om de essentie van een levende plant of een dier te vangen dan door deze te tekenen of te schilderen. Ondanks de imposante technieken van de moderne fotografie is het ook alleen metbehulp van een illustratie mogelijk een beschadigde plant of gedroogd herbariummateriaal te reconstrueren.’
Als botanisch kunstenaar heeft Winkel wat meer vrijheid. Dat werk moet ook precies zijn maar hoeft niet alle details te bevatten die belangrijk zijn voor de wetenschap.
Wetenschappelijk tekenaar en botanisch kunstenaar
Winkel noemt zichzelf wetenschappelijk tekenaar en botanisch kunstenaar. Kan ze het verschil uitleggen? Haar functie bij Naturalis is wetenschappelijk, vertelt ze; ze werkt op verzoek van wetenschappers: ‘Ik leg planten minutieus vast met hun onderscheidende kenmerken. Daarbij is het van belang dat de soort onmiddellijk herkenbaar is. Als ik een tulp teken bijvoorbeeld, moet de bloem de ideale vorm van het type hebben. Alles moet kloppen. Ik moet bijvoorbeeld ook heel precies weergeven hoe de meeldraden en de vrouwelijk vorm, de stamper, uit de bloem komen.’
Wereldtop?
Hoort Winkel tot de wereldtop? ‘Dat moeten anderen maar bepalen’, vindt ze. Okay dan. Winkels werk is sinds 2012 vrijwel jaarlijks bekroond, soms zelfs twee keer, en het is te vinden in de vaste collecties van belangrijke botanische musea in Londen, New York en... Leiden. Zie in het kader Winkels volledige prijzenkast.
|
2018 |
Gold Medal, Royal Horticultural Society, London, voor zes aquarellen |
|
2017 |
The Margaret Flockton Award, Second Prize, voor een wetenschappelijk illustratie |
|
2016 |
ASBA Botanical Illustrator Award for Excellence in Scientific Botanical Art |
|
2016 |
Hermine van Bers Beeldende Kunstprijs, Honourable mention |
|
2016 |
Gold Medal, Royal Horticultural Society, London, voor zes wetenschappelijke illustraties |
|
2014 |
Jill Smythies Award, The Linnean Society of London |
|
2013 |
Gold Medal, Royal Horticultural Society, London, voor zes wetenschappelijke illustraties |
|
2012 |
Gold Medal, Biscot, Edinburgh, Scotland, voor acht wetenschappelijke illustraties |
|
2012 |
Jury award, ‘Focus on Nature’ exhibition, New York State Museum, USA, voor een illustratie van het geslachtssysteem van libellen |
Tekst: Corine Hendriks