3 October University: baby’s leren taal door interactie
Hoogleraar Claartje Levelt is een internationaal erkend expert op het gebied van taalverwerving bij jonge kinderen. Ze onderzoekt hoe baby’s en peuters leren praten. Wie is Claartje Levelt?
Voor een pasgeboren baby is de moedertaal eerst een stroom van geluid waar geen betekenisvolle eenheden in te herkennen zijn. Zonder instructies moet het kindje woorden leren horen, de zinstructuur analyseren en de relaties tussen woorden leren begrijpen. Dit lijkt een duizelingwekkende taak. Hoe komt het taalsysteem van de grond?
Interactie en leermechanismen
Levelt is taalkundige en onderzoekt diverse aspecten van de ontwikkeling van het taalsysteem bij baby’s en peuters: ‘Wat is de interactie tussen taalwaarneming en taalproductie en welke leermechanismen spelen bij de taalverwerving een rol?’ Ze is ook verbonden aan het Leiden Institute for Brain and Cognition (LIBC). Dit laatste instituut ‘kijkt in het brein’ met digitale technieken en ondersteunt daarmee vakspecialisten zoals taalkundigen en psychologen.
Experimentele taalkunde
Een van de pijlers van het Leidse taalkundige onderzoeksprogramma is de experimentele taalkunde. Die bestudeert op experimentele wijze de processen die met de verwerking van taal en spraak te maken hebben. De onderzoekers maken daarbij gebruik van een EEG-lab, een eye-tracker lab, en een fonetisch lab voor klankonderzoek. Ook doen ze, binnen het LIBC, onderzoek met behulp van fMRI en Near-Infrared Spectroscopy (Nirs), technieken om te onderzoeken waar hersenactiviteit plaatsvindt bij het uitvoeren van een specifieke taak. In 2008 richtte Levelt het Babylab Leiden voor taalverwervingsonderzoek op, als onderdeel van het Babylab Leiden van het LIBC.
Interdisciplinair onderzoek
Levelt is verschillende interdisciplinaire samenwerkingsverbanden aangegaan. ‘Ik denk dat je eerste taalverwerving alleen maar kunt begrijpen door het vraagstuk vanuit verschillende disciplines te benaderen.’ Met gedragsbioloog prof. Carel ten Cate heeft ze vergelijkend onderzoek gedaan naar de leermechanismen die vocale leerders, zoals mensen en zangvogels, gebruiken om structuren in taal of zang te leren. ‘Die vergelijking is interessant: zangvogels leren zingen van hun ouders en ook bij baby’s is de interactie met ouders en andere verzorgers cruciaal voor hun taalontwikkeling. Vogels die niet zingen, zoals duiven, gaan ook wanneer ze in afzondering opgroeien het geluid van hun soort maken. Daar is dus geen sprake van een leerproces.’
Meer vergelijkend onderzoek
Levelt hoopt in een nieuwe interdisciplinaire samenwerking ook vergelijkend onderzoek te doen naar het vermogen van primaten om taal-achtige structuren te leren.
Hoor meer van Claartje Levelt op 3 October! Hoe volbrengen we in korte tijd de duizelingwekkende taak van het leren van onze moedertaal?
3 October University: 3 oktober, 12.15 u
Zie ook: Historische 3 Octoberlezing over Francisco de Valdéz op 24 september door Leids historicus Ramon Fagel
(CH)