Extreem overgewicht vraagt om medicatie op maat
Artsen en apothekers moeten bij de dosering van medicijnen meer rekening houden met overgewicht. De verdeling in het lichaam en de afbraak van een geneesmiddel kunnen bij obese patiënten aanzienlijk afwijken. Dat stelt klinisch farmacoloog Catherijne Knibbe in Annual Review of Pharmacology and Toxicology.
Effect medicijnen onvoorspelbaar
Mensen met extreem overgewicht hebben dikwijls lichamelijke veranderingen ondergaan die de opname, verdeling en afbraak van medicijnen kunnen beïnvloeden. Deze afwijkingen vragen om geïndividualiseerde doseringen, adviseert Catherijne Knibbe, Leids hoogleraar Grondslagen van de Individuele Farmacotherapie. Haar publicatie verscheen op 6 januari in het gerenommeerde tijdschrift Annual Review of Pharmacology and Toxicology.
Lichamelijke afwijkingen
Obesitas zorgt voor een groter hart, ruimere vaten en een groter bloedvolume. Hierdoor is bijvoorbeeld de bloedstroom door de lever vergroot waardoor de afbraak van bepaalde geneesmiddelen groter is. Ook kunnen de andere lichaamsverhoudingen leiden tot een zeer afwijkende verdeling van het geneesmiddel in het lichaam.
Hogere dosering morfine kan schadelijk zijn
Knibbe waarschuwt: ‘Obese patiënten krijgen vaak een standaard dosis medicatie. Of artsen en apothekers gaan er juist te snel van uit dat deze mensen een hogere dosis nodig hebben. Maar dat hoeft niet altijd het geval te zijn. Een hogere dosering kan ook schadelijk zijn.’ Mensen met overgewicht hebben bijvoorbeeld vaker last van slaapapneu; ze ademen niet goed door als ze slapen. We moeten dus goed nadenken over het geven van een hogere dosis slaapmiddel of morfine bij deze patiënten.’
Onderzoek bij obese patiënten
Bij obese patiënten zou eerst goed onderzocht moeten worden hoe het geneesmiddel zich in het lichaam verspreidt en hoe snel het geneesmiddel wordt afgebroken. Dat doet Knibbe, tevens klinisch farmacoloog, dan ook in het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein/Utrecht waar ze werkt. Na toediening van een gebruikelijke dosering worden er bij de patiënt bloedmonsters afgenomen. Deze geven informatie over de opname, verdeling en afbraak van de stoffen in het lichaam. Op basis hiervan wordt de dosering van toekomstige medicatie bepaald.
Verdeling in de weefsels
Bij bepaalde geneesmiddelen zoals antibiotica zou ook gekeken moeten worden naar verdeling van de stoffen in de weefsels, omdat ze daar moeten werken. Als voorbeeld noemt Knibbe een onderzoek dat ze uitvoerde met het geneesmiddel cefazoline, een antibioticum dat wondinfecties moet voorkomen. De standaarddosering is 2 gram. Zij diende dit toe bij patiënten zonder overgewicht en bij extreem obese patiënten. Bij de laatsten bleek de concentratie van het geneesmiddel in het bloed niet noemenswaardig af te wijken in vergelijking met andere patiënten.
Maar in de huid waar wondinfecties kunnen optreden was de concentratie van het geneesmiddel meer dan 30 procent lager dan bij gewone patiënten. ‘Het medicijn met de standaard dosering heeft dus minder effect bij deze patiënten’, aldus Knibbe.
Obesitas neemt toe
Obesitas is een groeiend probleem, waarschuwt ze. Overal ter wereld, ook in onderontwikkelde landen, neemt het aantal patiënten met ernstig overgewicht toe. Bovendien worden zij ook steeds zwaarder.
Annual Review of Pharmacology and Toxicology
Een publicatie in het jaarlijkse tijdschrift Annual Review of Pharmacology and Toxicology is prestigieus. Gerenommeerde onderzoekers wordt gevraagd een artikel te schrijven over de nieuwste ontwikkelingen op hun onderzoeksterrein.
Knibbe, C.A. et.al
Drug Disposition in Obesity: Toward Evidence-Based Dosing. Drug Disposition in Obesity: Toward Evidence-Based Dosing, Annual Review of Pharmacology and Toxicology Volume 55