Universiteit Leiden

nl en

Rekenen in het basisonderwijs: uit je hoofd of op papier?

In het basisonderwijs is er veel aandacht voor hoofdrekenen en handig rekenen. Dit zou wel eens ten koste kunnen gaan van rekenen op papier. Zo verklaart psychologe Marian Hickendorff in haar promotieonderzoek de achteruitgang in rekenprestaties van basisschoolleerlingen. Bovendien kiest lang niet elke leerling voor de meest geschikte strategie: uit je hoofd of op papier. Promotie dinsdag 25 oktober.

Aandacht voor rekenen op papier versterken

Hickendorff denkt dat de leerlingen onvoldoende in staat zijn in te schatten wanneer ze veilig uit het hoofd kunnen rekenen, en wanneer ze beter pen en papier kunnen gebruiken. Dit is vooral een probleem voor de zwakkere rekenaars die zo hun achterstand nog vergroten. Hickendorff doet een concrete aanbeveling voor het rekenonderwijs op de basisschool: 'De aandacht voor rekenen op papier versterken, zowel hoe het moet als wanneer het verstandig is te doen.' De veel gehoorde kritiek op ingewikkelde taal in rekenopgaven wordt niet door haar onderzoek ondersteund. Tenminste niet voor de Citotoetsen in groep 8.

Verhitte discussie

Rekenen op de basisschool is voer voor verhitte discussie. Enerzijds is het prestatieniveau van leerlingen uit groep 8 de laatste 20 jaar veranderd. Op sommige onderdelen presteren zij beter. Op andere onderdelen zijn zij flink achteruitgegaan. Die achteruitgang geldt voor optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen. Anderzijds is ook aan de onderwijskant veel veranderd. Daar ligt meer nadruk op begrip, inzicht en flexibiliteit en minder op rekenvaardigheid. Genoeg reden voor de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) en het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) om een adviescommissie in te stellen, met daarin Hickendorff: 'In ons rapport (2009) kwam geen overtuigend verschil naar voren in leerlingprestaties tussen de traditionele en de moderne manier van rekenonderwijs'.

Hoe rekent de scholier?

Hickendorff analyseerde samen met toetsinstituut Cito hoe basisschoolleerlingen rekenen. Hickendorff: 'Daarbij ben ik verder gegaan dan puur kijken naar de prestaties, of het antwoord goed of fout is. Ik heb me ook gericht op de manier waarop leerlingen de opgaven uitrekenden: hun oplossingsstrategieën.' Dat leverde gelijk het tweede doel op voor haar promotieonderzoek in de Methoden en Technieken van Psychologie. Welke statistische modellen zijn geschikt om dit soort complexe data te analyseren?

Scan van een leerlinguitwerking uit het onderzoek van Hickendorff

Scan van een leerlinguitwerking uit het onderzoek van Hickendorff

Strategie

Gepromoveerd (cum laude) op 25 oktober 2011: Marian Hickendorff
Marian Hickendorff gepromoveerd (cum laude)

Hickendorff heeft ontdekt dat de achteruitgang in prestaties bij vermenigvuldigen en delen deels verklaard kan worden door een ongunstige verschuiving in strategie van rekenen op papier naar rekenen uit je hoofd. Dat zie je overigens vooral bij jongens. Daarnaast blijft een zorgelijke onverklaarde prestatiedaling over. Vervolgonderzoek heeft uitgewezen dat er niet alleen grote verschillen zijn tussen leerlingen in hun keuze tussen rekenen uit het hoofd of op papier. Maar ook in hoeverre ze de meest geschikte strategie kiezen. Bij sommen met veel tekst bleek er geen verschil in prestaties of strategiekeuze in groep 8, zelfs niet voor taalzwakke leerlingen.

(20 oktober 2011)

Laatst Gewijzigd: 12-04-2012
Deze website maakt gebruik van cookies.  Meer informatie.